The Peasants – Chlopi (2023)

Regie: DK Welchman, Hugh Welchman | 105 minuten | drama, animatie, geschiedenis | Acteurs: Kamila Urzędowska, Robert Gulaczyk, Mirosław Baka, Sonia Mietielica, Ewa Kasprzyk, Cyprian Grabowski, Cezary Łukaszewicz

Met ‘The Peasants’, een verfilming van het Nobelprijs winnende boek Chłopi (The Peasants), proberen regisseurs DK Welchman en Hugh Welchman voort te borduren op het succes dat ze boekten met ‘Loving Vincent’. Dit lukt aardig. Plattelandsmeisje Jagna (Kamila Urzędowska), uit het Poolse Lipce, wordt gedwongen te trouwen met de rijke boer Boryna (Mirosław Baka) en moet haar liefde voor zijn zoon, Antek (Robert Gulaczyk) loslaten. Het is een meedogenloos contract, waarbij Boryna zonder aarzeling zes hectare van zijn beste land inruilt voor de hand van Jagna. Het is pijnlijk duidelijk dat Jagna geen andere keuze heeft dan instemmen met dit aanbod, wat haar situatie des te schrijnender maakt.

Het erfelijk bezit van zes hectare grond, en de daardoor slechte verstandhouding met de kinderen van Boryna, in combinatie met de affaires die Jagna en Antek erop nahouden, maken Jagna in het dorp allerminst populair. Achtervolgd door roddels en jaloezie probeert Jagna zich in het dorp staande te houden en haar onafhankelijkheid en trots niet te verliezen.

De dorpsbewoners keren zich tegen Jagna, noemen haar losbandig, geven haar de schuld van de slechte oogst, en behandelen haar als een kankergezwel – een kwaadaardige zaak die moet worden weggesneden voor de gezondheid van het geheel. Daar komt bij dat, zoals zo vaak, de mannen hun handen niet thuis kunnen houden. Deze film staat wat dat betreft op gelijke voet met Lars von Trier’s ‘Dogville’ in zijn grimmig genadeloze benadering van misogynie en seksueel geweld.

Met name Kamila Urzędowska verdient een flinke pluim voor haar optreden. Dat haar filmografie voor ‘The Peasants’ maar drie films telde mag een verrassing heten. Deze toch complexe rol vertolkt ze fantastisch. De emotie spat van haar gezicht af, met een geloofwaardigheid die, gezien haar relatief beperkte ervaring, niet in de lijn der verwachting ligt. Haar scènes met Antek steken met kop en schouder boven de rest van de film uit. Zeker de dansscènes. De chemie is uitstekend en de dynamiek tussen hen beiden is werkelijk meeslepend. De overige optredens laten overigens een weinig indrukwekkende impressie achter. Gezien de grootte van de meeste rollen leidt dit niet tot problemen.

‘The Peasants’ is niet je doorsnee film. Dat zit hem eigenlijk volledig in de artistieke keuzes die op het visuele gebied zijn gemaakt. ‘Loving Vincent’ bestond volledig uit geschilderde frames. De Welchmans hebben deze stijl in ‘The Peasants’ geëvolueerd. De film bestaat nog steeds grotendeels uit olieschilderijen, maar dit keer wel met daaronder echte acteurs. Je kunt deze film op elk moment stopzetten en je hebt een shot dat niet boven de open haart zou misstaan. Toch slaagt ‘Loving Vincent’ beter in het toepassen van deze bijzondere stijl.

‘The Peasants’ is in veel opzichten een flinke stap vooruit in kwaliteit. De landschappen zijn werkelijk waar prachtig, met kleuren die van het beeldscherm druipen. De film verliest echter een hoop van zijn charme vanwege de echte acteurs die onder een vaak dikke laag olieverf zitten. Het contrast van de vaak grof geschilderde achtergronden met de zeer gedetailleerde personages werkt niet altijd. Daar komt bij dat er een groot verschil zit tussen framesnelheid van die personages en de geschilderde achtergronden, wat in goed belichte scènes soms het gevoel geeft dat over de acteurs geen olieverf, maar een goedkoop Snapchat-filter zit. Op momenten doet dit erg veel afbreuk aan de film.

Gelukkig doet dit probleem zich minder voor in donkere scènes en doet het zich helemaal niet voor in de vergezichten. ‘Loving Vincent’ had dit probleem niet, aangezien enkel van stemacteurs gebruik werd gemaakt. Hoewel het optreden van vooral Urzędowska uitstekend is, rijst de vraag of de film niet beter tot zijn recht was gekomen als hij volledig geanimeerd was.

Gelukkig zijn er een hoop dingen die de film wel goed doet, waaronder de muziek. Łukasz Rostkowski heeft een geweldige soundtrack in elkaar gezet. Als er al zoiets bestaat als een soundtrack die je naar het late negentiende-eeuwse rurale Polen kan teleporteren, dan is het wel deze van Rostkowski. De orkestrale muziek, met daaraan toegevoegd Oost-Europese fluiten en accordeons, vangt perfect de sfeer en de emoties van die tijd en plaats, waardoor het publiek zich volledig ondergedompeld voelt in het verhaal.

‘The Peasants’ weeft een verontrustend maar aangrijpend verhaal over de strijd van Jagna tegen sociale stigma’s en het patriarchaat, in een samenleving doordrongen van vooroordelen en onderdrukking. De film belicht de duistere kant van het dorpsleven in het negentiende-eeuwse Polen, waarbij het niet schuwt om de meedogenloze realiteit van misogynie en seksueel geweld bloot te leggen. Kamila Urzędowska schittert in haar complexe rol als Jagna, waarbij ze de diepe emoties van haar personage op overtuigende wijze tot leven brengt.

Hoewel de film visueel (vaak) verbluffend is, met adembenemende landschappen en een indrukwekkende soundtrack die de sfeer van het tijdperk perfect weergeeft, wordt de algehele impact soms afgezwakt door de combinatie van geschilderde achtergronden en echte acteurs. Het verschil in stijl en framesnelheid leidt af en doet afbreuk aan de anders zo meeslepende ervaring. Desondanks weet ‘The Peasants’ te overtuigen met zijn unieke artistieke visie en krachtige verhaal.

Jelco Leijs

Waardering: 4

Bioscooprelease: 17 april 2024