The Piano (1993)
Regie: Jane Campion | 121 minuten | drama, romantiek | Acteurs: Holly Hunter, Harvey Keitel, Sam Neill, Anna Paquin, Kerry Walker, Geneviève Lemon, Tungia Baker, Ian Mune, Peter Dennett, Te Whatanui Skipwith, Pete Smith, Bruce Allpress, Cliff Curtis, Carla Rupuha, Mahina Tunui
Sobere kleuren kenmerken het begin van ‘The Piano’. Holly Hunters stem leidt je in het leven van Ada McGrath. Het is echter niet de échte stem van Hunters karakter, maar haar innerlijke stem, want Ada spreekt sinds haar zesde geen woord meer. Dit is een bewuste keuze, maar waarom Ada deze drastische beslissing heeft genomen, laat regisseur Jane Campion in het ongewisse. Ada weet zich goed te redden door in gebarentaal met haar dochter Flora (Anna Paquin) te spreken. Flora fungeert als tolk om haar moeder toch verstaanbaar te kunnen maken ten overstaande van andere volwassenen. Dit zorgt voor aparte conversaties. Een grappig voorbeeld hiervan is dat Flora, kort na aankomst in Nieuw-Zeeland, op een heel kordate manier een man laat weten dat zij en haar moeder echt niet door willen reizen naar Nelson. Naast haar dochter, gebruikt Ada briefjes voor communicatie. Flora is haar erg dierbaar, maar ook de piano neemt een belangrijke plaats in bij Ada. Hoe diep deze ‘liefde’ voor deze piano zit, wordt bij de aankomst in Nieuw-Zeeland al duidelijk, wanneer Ada wordt gedwongen om naar Alisdairs huis te gaan zonder de piano. Je ‘voelt’ gewoon dat Ada innerlijk verscheurd is als je haar ziet kijken naar de verlaten piano op het strand met de ruige golven van de zee als achtergrond. Ook op een andere manier komt tot uiting dat Ada ver wil gaan voor haar piano, als Alisdair (Sam Neill) deze verkoopt aan zijn buurman George Baines (Harvey Keitel). Baines vraagt aan Ada of ze hem wil pianoles wil geven, maar je komt er gauw achter dat er een addertje onder het gras zit.
Ada en Flora voelen zich niet thuis in Nieuw-Zeeland. Het leven in Nieuw-Zeeland is een groot verschil met hun geboorteland Schotland. Ook optisch lijken ze er misplaatst met hun Victoriaanse zwarte kostuums en hun bleke huid tegenover de Nieuw-Zeelandse oerbossen en de Maori’s. Regisseur Jane Campion onderstreept dit met kleine voorvallen; zoals een fragment van Ada die diep in de modder wegzakt wanneer ze net het huis verlaat om op pad te gaan naar Baines. Campion heeft veel symboliek verwerkt in ‘The Piano’. Tijdens het bekijken van de film zal het je misschien niet in eerste instantie meteen allemaal opvallen, maar wanneer je het laat bezinken, kom je tot de conclusie dat Campion niets aan het toeval heeft overgelaten. Neem bijvoorbeeld het karakter van Alisdair Stewart, die op het eerste gezicht een sullig karakter lijkt door zijn onhandige omgang met Ada. Maar gaandeweg ontdek je dat hij zich ontpopt tot een autoritair persoon. Hij blijkt zelfs wat gemeen te hebben met een personage uit een toneelstuk wat door de dorpelingen wordt opgevoerd. Daarnaast gebruikt Campion klassieke methodes om de droevigheid van bepaalde scènes te benadrukken; door donkere kleuren en regen te gebruiken. Bij positievere momenten voeren zonnigere kleuren juist de boventoon.
De muziek van Michael Nyman vult de stilte in ‘The Piano’. De prachtige pianoklanken spreken voor zich; ze weerspiegelen de emoties van Ada en de gebeurtenissen die ze doormaakt. Holly Hunter (Ada) speelde een groot gedeelte van de muziek zelf in ‘The Piano’, vanaf haar negende speelt ze piano. Daarbij is Hunters acteerprestatie subliem. Met alleen haar fysieke voorkomen en gebarentaal als communicatiemiddel, weet ze de stille Ada goed over te brengen. Dit wordt uitstekend aangevuld door tegenspeelster Anna Paquin (Flora). Voor de destijds elfjarige Paquin was ‘The Piano’ haar eerste acteerprestatie. Dit is moeilijk te geloven, want de rol van Flora is allesbehalve eenvoudig. Paquin moest zelfs een Schots accent aanleren en gebarentaal. Ondanks de jonge leeftijd van Paquin is ze niet minderwaardig ten opzichte van de andere acteurs. De – erg volwassen – dialogen van haar karakter komen geloofwaardig uit Paquins mond en de emoties van haar personage doen naturel aan. Niet voor niets bezit Paquin dankzij ‘The Piano’ de Oscar voor de beste bijrol. Het acteerwerk van de mannelijke acteurs Sam Neill en Harvey Keitel doet ook niet onder voor de beide dames. Neill en Keitel zijn, net als hun personages, aan elkaar gewaagd. ‘The Piano’ mag terecht een meesterwerk worden genoemd dankzij het goed uitgekiende script, cast en muziek.
Ans Wijngaarden
Waardering: 5
Bioscooprelease: 22 juli 1993
Bioscooprelease: 23 juli 2020 (digitale restauratie onder supervisie van Jane Campion, re-release)
VOD-release: 6 november 2020 (restored version)
DVD- en blu-ray-release: 20 november 2020 (restored version)