The Place Promised in Our Early Days – Kumo no mukô, yakusoku no basho (2004)
Regie: Makoto Shinkai | 91 minuten | drama, animatie, romantiek, avontuur, science fiction
“De nieuwe Miyazaki”, werd regisseur Makoto Shinkai al snel genoemd na het grote succes van zijn dertig minuten durende film ‘Voices of a Distant Star’ en nu heeft hij een lange animatiefilm waarmee hij alles uit de kast te halen om deze reputatie te bewijzen. En misschien is zijn ambitie hem teveel geworden, want ‘The Place Promised in Our Early Days’ is een topzwaar, melodramatisch, en kitscherig aandoend werk geworden. Zowel met de gelikte animatie als de serieuze, “belangrijke” thematiek lijkt hij het publiek te willen overdonderen, maar bijna het tegenovergestelde – een zekere onverschilligheid – is het resultaat.
Nee, een tweede Miyazaki kan Shinkai op basis van deze film niet genoemd worden. Daarvoor mist de film een zekere ongedwongenheid en authentieke personages met wie je daadwerkelijk meeleeft in hun avontuur. Het is niet dat Shinkai geen poging doet deze elementen goed te ontwikkelen. Integendeel: het probleem is juist dat hij tevéél de nadruk legt op deze eigenschappen. Enerzijds wil hij in veel scènes en shots het idee overbrengen dat hij een “slice of life” verfilmt. De personages praten veel met elkaar, over gewichtige en triviale zaken, en de toeschouwer is hier slechts deelgenoot van. Dit komt terug in de manier van kadreren, waarbij de personages vaak bijzaak in een shot lijken te zijn. Zo zien we tijdens een gesprek de pratende figuren slechts voor een deel of in de achtergrond, terwijl de aardewerken potten bij het raam centraal staan in het shot. Anderzijds is bijna ieder karaktermoment zo overladen met verlangende, of nostalgische emoties, dat de dramatiek gaandeweg aan kracht verliest.
En dan is er de prachtige animatie. Want, jazeker, deze is wonderschoon. Maar is het teveel gevraagd om een keer de personages het beeld te laten domineren, zonder een opvallende glinstering op het metaal in de treincoupé, of zonder de overdreven gedetailleerde verbeelding van de vouwen in een deken of de zichtbare ademwolkjes in de winterkou. Even maakt dit oog voor detail indruk, maar het gaat teveel de aandacht opeisen.
Het is jammer, want met iets meer terughoudendheid op elk vlak zou dit een ontroerend en meeslepend verhaal zijn geweest, vergezeld van uitmuntende animatie, die een mooie achtergrond vormt voor de avonturen en emoties in de voorgrond. Als er nu voor de zoveelste keer een perfecte zonsondergang, of tussen personages doorschijnende zonnestraal verschijnt terwijl beladen gesprekken plaatsvinden over het lot, de liefde, parallelle werelden, subjectiviteit, en menselijke trots, kun je alleen maar zuchten. Terwijl Minkai zeker charmante scènes kan neerzetten. Wanneer het drietal het over hun zelfgemaakte vliegtuig heeft, bijvoorbeeld, waarmee de spannende reis naar de toren zal worden gemaakt, of samen plezier heeft zonder zich veel aan te trekken van de wereld om hen heen, kun je als kijker tenminste met ze meeleven in hun eigen wereld zonder dat elke emotie gedefinieerd of benadrukt moet worden. Te vaak gedragen zowel de personages als de regisseur zich echter té zelfbewust, wat het geheel een gekunsteld, en lichtelijk pretentieus karakter geeft.
Bart Rietvink
Waardering: 2