The Plague of the Zombies (1966)

Regie: John Gilling | 92 minuten | horror, thriller | Acteurs: André Morell, Diane Clare, Brook Williams, Jacqueline Pearce, John Carson, Alex Davion, Michael Ripper, Dennis Chinnery, Louis Mahoney, Roy Royston, Ben Aris, Tim Condron, Bernard Egan, Norman Mann, Francis Willey

Zombies…uit het graf opgestane doden die de levenden op niet mis te verstane wijze het leven zuur maken. Dit is tenminste het beeld dat de meeste kijkers van zombies hebben en waar de filmindustrie in de loop der jaren dankbaar gebruik van heeft gemaakt. Wat in de gemiddelde zombiefilm centraal staat is de dreigende nadering van de al dan niet massaal opzettende zombies en de nodige bloederige verscheurende taferelen die het gevolg zijn wanneer ze hun onverzadigbare eetlust op de levenden botvieren. Met name George Romero’s films hebben de aanzet gegeven om zombies in deze hoedanigheid op het witte doek los te laten. Oorspronkelijk zijn zombies echter zielloze, door voodoo tot leven gewekte doden die gebruikt worden om zwaar en eentonig werk te verrichten.

Zo ook in deze Hammer House of Horror-film. Diverse dorpelingen worden door middel van voodoo gedood en later weer tot leven gewekt om in de plaatselijke tinmijnen aan het werk gezet te worden. De liefhebber van speciale bloederige effecten hoeft in deze film dan ook niet te rekenen op ranzige taferelen waarbij ingewanden en bloedspetters van het scherm afdruipen. Wat dat betreft komt de titel van deze film niet bepaald overeen met wat er wellicht door de kijker verwacht zou worden. De ‘plaag van de zombies’ bestaat niet uit opgestane doden die het op de levenden voorzien hebben, maar uit de geheimzinnige ziekte die het dorp teistert en waaraan de ene na de andere dorpeling ten prooi valt. Met dit als uitgangspunt ontwikkelt de film zich tot een mysterie-verhaal waarin door speurwerk de geleidelijke onthulling van de oorzaken van de ziekte centraal staat, alsmede de ontmaskering van de schurken die dit alles op hun geweten hebben.

Gedurende de gehele film komt, op een paar scènes na, werkelijke horror niet echt tot stand. Wat bij de kijker overheerst is een opgeroepen gevoel van onbehagen door de onheilspellende en beklemmende sfeer die over het dorp hangt. Ook is er een constant voelbare dreiging als gevolg van diverse gewelddadige gebeurtenissen die zich voordoen en waartegen gedurende lange tijd slechts in beperkte mate verweer mogelijk is. De spanning en de nieuwsgierigheid wordt gedurende het verhaal daarnaast vastgehouden door de geleidelijke opheldering over de oorzaken van de mysterieuze ziekte en de onduidelijke maar overduidelijk kwaadaardige bedoelingen van de plaatselijke landheer en zijn trawanten. Tenslotte is er het nodige medeleven met diverse personen die aan de ziekte ten prooi lijken te vallen, en is er de vraag wat de aanvankelijk onduidelijke rol is van de her en der opduikende zombies…die in de slotscènes, hoewel moeilijk verklaarbaar, tot de aanval op hun scheppers overgaan en zo uiteindelijk dan toch enige gewelddadige taferelen op hun naam schrijven….

Qua horror zijn, door de manier waarop de zombies in deze film geportretteerd worden, bloederige en verscheurende taferelen aldus ver te zoeken. Toch komt de dreiging van de zombies zoals we die kennen uit latere zombiefilms in enkele geslaagde scènes op soortgelijke wijze tot stand. Dit door nachtmerrie-achtige taferelen die als voorbeeld gediend kunnen hebben voor menig in later jaren uitgebrachte zombiefilm…hetgeen een des te knappere prestatie genoemd kan worden aangezien deze film is gemaakt nog voordat Romero’s zombiefilms op de proppen kwamen. Qua daadwerkelijke horror zijn dit dan ook de meest gedenkwaardige scènes in de film. De kwaliteit ervan vijzelt het horrorgehalte van de film aanzienlijk op en doet het daarnaast vooral betreuren dat de Hammer studio’s in de loop der jaren niet aanzienlijk wat meer zombiefilms hebben gemaakt…

Qua acteurs heeft de film geen echt grote namen te bieden en bestaat het vooral uit een ‘no star cast’. De bekendste acteurs zijn André Morell en de vooral bij de Hammerfans bekende Michael Ripper die in meer dan dertig Hammer-films zou spelen. Zowel Morell en Ripper zetten, net als de overige castleden, solide acteerprestaties neer. Het hele gebeuren speelt zich af in het weer duidelijk aanwezige typische Hammer-sfeertje, waar ook de relatieve afgelegenheid van het dorp en de mistige begraafplaats met de uit hun graven oprijzende doden in ruime mate aan bijdragen….

Dit is een film waarin minder effectieve horror aanwezig is dan op grond van de titel heden ten dage verwacht zou worden. De film ontwikkelt zich tot een mysterie-verhaal waarin de geleidelijke onthulling van de oorzaken van de sterfgevallen centraal staat met de diverse perikelen die daaromheen een rol spelen. Deze film is daarom meer een combinatie van een thriller en een horrorfilm. Met name voor de Hammer-liefhebbers waarbij minder horror aan bod komt dan in de gemiddelde Hammer-horrorfilm het geval is, maar waarin enkele goed geslaagde scènes met diverse dreigende zombies zeker de moeite waard zijn.

Frans Buitendijk