The Plot Against America (2020)

Recensie The Plot Against America CinemagazineRegie: Thomas Schlamme, Minkie Spiro | 360 minuten | drama, thriller | Acteurs: Winona Ryder, Anthony Boyle, Zoe Kazan, Morgan Spector, Michael Kostroff, David Krumholtz, Azhy Robertson, Caleb Malis, Jacob Laval, John Turturro, Ben Cole, Kristen Sieh, Steven Maier, Billy Carter, Jarrett Winters Morley, Caroline Kaplan, Eleanor Reissa, Philip Hoffman, Graydon Yosowitz, Ed Moran, Douglas Schneider, Bob Leszczak, Lee Tergesen

Met ‘The Plot Against America’ schreef de in 1933 geboren Amerikaanse auteur Philip Roth fictieve memoires over hoe zijn jeugd als joodse jongen anders was gelopen als niet Franklin D. Roosevelt, maar Charles Lindbergh in 1940 tot president zou zijn verkozen en Amerika met nazi-Duitsland zou zijn overeengekomen zich niet in de oorlog in Europa te mengen. Het boek, dat in 2004 werd uitgebracht, volgt het wel en wee van de familie Roth tijdens de oorlogsjaren in een steeds openlijker anti-semitisch Amerika. David Simon, bekend van onder andere ‘The Wire’, kreeg vlak voor Roths overlijden in 2018 diens zegen om samen met zijn schrijfpartner Ed Burns het boek tot mini-serie te verwerken.

Voor de serie is de gezinsnaam veranderd in Levin, maar verder wordt het boek aardig gevolgd. Vader Herman (Morgan Spector) doorziet kandidaat-president Lindbergh al in een vroeg stadium en windt zich erover op dat zo weinig mensen hem als fascist willen zien. Het liefst trekt hij de straat op om zijn mening te verkondigen. Oudste broer Sandy (Caleb Malis) wil zich tegen zijn ouders verzetten en raakt juist idolaat van vliegenier Lindbergh. Moeder Bess (Zoe Kazan) heeft al snel door welke kant het opgaat en ziet vluchten naar Canada als beste optie, maar laat zich toch overreden te blijven. En jongste zoon Philip (Azhy Robertson) ziet alles vooral geschrokken aan en probeert zijn moeder te helpen de lieve vrede in huis te bewaren.

In het boek krijg je de meeste gebeurtenissen mee door de ogen van de jonge Philip, maar de serie kiest voor een algemener blikveld. Doordat Philips herinneringen niet meer de drijvende kracht zijn, is een aantal personages uit het boek in de serie verder uitgewerkt. Zo breng je aanzienlijk meer tijd door met inwonende neef Alvin (Anthony Boyle), die naar Canada trekt om in het leger tegen de nazi’s te vechten en gedesillusioneerd terugkeert. En met Evelyn (Winona Ryder), de zus van Beth, die een relatie krijgt met Lionel Bengelsdorf (John Turtorro), de rabbi die zichzelf en zijn gemeenschap ervan overtuigt dat Lindbergh echt geen anti-semiet is en als diens spreekbuis gaat fungeren. De onderlinge spanningen lopen steeds hoger op, doordat de druk van buitenaf toeneemt.

Speelde in het boek de schuldvraag van de jonge Philip nog heel erg mee (door zijn toedoen moet buurjongen Seldon (Jacob Laval) verhuizen, waardoor hij en zijn moeder als joden in den vreemde extra gevaar lopen), die dimensie verdwijnt in de serie naar de achtergrond. Daar staat tegenover dat de gezinsdynamiek des te scherper is uitgewerkt. De kaken van vader Herman gaan steeds strakker op elkaar staan en hij luistert steeds minder naar de rationele argumenten van moeder Bess. Zij op haar beurt komt lijnrecht tegenover haar zus Evelyn te staan, die het gedrag van Lindbergh maar blijft goedpraten. En hoe goed zijn ouders ook op Sandy inpraten, die moet en zal zich tegen ze verzetten en papegaait de anti-joodse propaganda uit het kamp Lindbergh probleemloos na.

David Simon, hoewel bijna 30 jaar jonger dan Roth, is zelf opgegroeid in een joods gezin, dus kon bepaalde details uit het gezinsleven uit de eerste hand in het script verwerken. Ook in het decor trouwens: Simon heeft eigen familiefoto’s gebruikt voor de aankleding van het huis van de familie Levin. De manier waarop de camera door het huis zwiert, om de Levins heen, brengt niet alleen veel vaart en beweging in de scènes, maar zorgt er ook voor dat die aankleding een glansrol krijgt. Wat uiterlijk betreft is dit sowieso een zeer geslaagde serie. Hoewel er twee regisseurs waren (Minkie Spiro voor aflevering 1-3 en Thomas Schlamme voor aflevering 4-6), is er stilistisch gezien duidelijk een eenheid gecreëerd. Het is overigens onbegrijpelijk dat de serie in Nederland enkel op dvd is uitgebracht en niet op het vele malen superieure Blu-ray.

Simon zegt de zeggingskracht van het boek pas echt te hebben begrepen toen Donald Trump werd verkozen tot president van Amerika. En dat is misschien ook wel logisch. De titel ‘The Plot Against America’ lijkt te gaan over krachten van buitenaf die Amerika op de knieën dwingen. Maar dat is maar een deel van het verhaal. Het gaat om het floreren van het racistische, anti-semitische en wit-nationalistische sentiment dat bij veel (witte) Amerikanen leeft en dat maar al te makkelijk tot uiting blijkt te komen wanneer er iemand aan de macht is die zich daar niet tegen uitspreekt, of nog erger: die het aanwakkert. De serie laat hier een grote kans liggen, door toch vooral te blijven focussen op enkel het anti-semitische aspect. De waarschuwing dat dit kan blijven gebeuren blijft desondanks fier overeind staan.

Wouter de Boer

Waardering: 4

DVD-release: 28 oktober 2020