The Professor – La prima notte di quiete (1972)

Regie: Valerio Zurlini | 125 minuten | drama | Acteurs: Alain Delon, Sonia Petrovna, Lea Massari, Giancarlo Giannini, Renato Salvatori, Alida Valli, Patrizia Adiutori, Olga Bisera, Liana Del Balzo, Adalberto Maria Merli, Sandro Moretti, Krista Nell, Salvo Randone, Nicoletta Rizzi, Julia Dancourt

Een knappe, maar slecht geschoren man loopt schijnbaar doelloos een havenpier op; hij negeert de wereld om hem heen, sigaret in de mondhoek. Dit is Daniele Dominici, leraar poëzie en verwoed pokeraar.

De man die hem speelt is Alain Delon. Deze oud-strijder van het Franse hartenbrekersgilde heeft een sfinxachtige cool die zoveel bij mannen als vrouwen in de smaak kan vallen, is behept met een jongensachtige charme en heeft ogen als edelstenen. In ‘La prima notte di quiete’ (De eerste nacht rust is de dood, schreef Goethe) kan hij zijn kwaliteiten optimaal benutten, als zwijgzame romanticus die zijn avonden drinkend doorbrengt met hedonistische kaartvrienden en zijn leerlingen hun gang laat gaan, terwijl zijn vrouw thuis zit te verpieteren.

Delon worstelt zich zichtbaar plichtmatig door de ongeïnspireerde eerste filmhelft (langzame verwikkelingen en achterhaalde linkse opvattingen over onderwijs) om in het tweede bedrijf los te branden; dat doet ook regisseur Zurlini. Die bombardeert ons als het zover is met een grenzeloos cynisch mensbeeld, met Daniele als enig zuiver specimen, een verliefde man omringd door opportunisten. Is de romantische liefde mogelijk in een gecorrumpeerde wereld of is een verstandshuwelijk voldoende, vraagt hij zich af? Het meest overtuigend in deze zijn de discussies van Daniele met zijn echtgenote Monica (Lea Massari), met ‘wanhoop is ook een reden om samen te blijven’ als één van vele hoogtepunten. Vanina, gespeeld door een beeldschone Sonia Petrovna, blijft echter voor de kijker een mysterie. Zurlini wilde er niet aan om haar karakter te duiden, terwijl alle andere vrouwen in ‘La prima notte di quiete’ gitzwart worden afgeschilderd: als aandachtszoeksters en hoeren.

Is er dan toch hoop? Zurlini geeft geen antwoorden en zijn hoofdrolspeler lijkt niet te kiezen. Het slot – een vreemde combinatie van noodlottigheid en messianisme – maakt de verwarring alleen maar groter. Feit is dat deze romantische film met intellectualistische dubbele bodems en homo-erotische zijpaden wat geconstrueerd en gedateerd aandoet. De toenadering van Daniele en Vanina is erg mooi en ouderwets romantisch, maar de film verliest zich in het laatste kwartier opnieuw in gekunsteldheid en mist zijn momentum.

Jan-Kees Verschuure