The Repentant – El taaib (2012)

Regie: Merzak Allouache | 87 minuten | drama | Acteurs: Nabil Asli, Adila Bendimerad, Khaled Benaissa, Hacene Benzerari, Belkacem Bentata

De gruwelijke burgeroorlog die Algerije gedurende het laatste decennium van de twintigste eeuw teisterde, laat de Algerijnen nog niet los. Filmmaker Merzak Allouache, die slechts een deel van die oorlog in eigen land meemaakte, en daarna een veiliger heenkomen zocht in Parijs, toont in ‘The Repentant’ (‘El taaib’) een schrijnend beeld van een zich met moeite herstellende samenleving. Allouache baseerde zijn scenario op een krantenbericht waarin een man vertelde door een ‘repentant’ benaderd te zijn. Hoe dat afliep, is nooit in de media terechtgekomen.

Algerije, aan het eind van het zwarte decennium. Een man holt door een besneeuwde woestijn. Hij kijkt angstig achterom en wanneer hij zijn doel bereikt, het huis van zijn ouders, blijkt dat hij nog niet veilig is. Dorpsbewoners willen de jonge Rachid (Nabil Asli) maar al te graag een kopje kleiner maken en hij wordt ternauwernood gered. Reden? Rachid is een jihadist, een extremistische rebel. Hij wordt verantwoordelijk gehouden voor het vermoorden van onschuldige burgers. Dat de regering hem en zijn collega-terroristen amnestie heeft verleend, doet voor de dorpsbewoners niet ter zake. Wraak willen ze. Rachid ziet geen andere uitweg dan te vluchten naar Algiers. Daar probeert hij een nieuw bestaan op te bouwen. Dat lukt aardig, met behulp van een sympathieke politie-agent, die hem een baan en onderdak verschaft bij een bevriende café-eigenaar.

Ondertussen maken we kennis met Lakhdar, een apotheker. Heel erg veel komen we nog niet over hem te weten alvorens zijn pad dat van Rachid kruist. Rachid lijkt Lakhdar bij die eerste ontmoeting te herkennen en is hierdoor van zijn stuk gebracht. De twee voeren vervolgens een eenzijdig in beeld gebracht telefoongesprek (je ziet alleen Lakhdars emotionele reactie) en ontmoeten elkaar, maar wat tijdens die afspraak besproken wordt, zien en horen we niet. Lakhdar belt daarna iemand op, die hij met moeite weet te overreden bij hem te komen. Het blijkt een vrouw, Djamila, te zijn, die stuurs voor zich uitkijkend de auto bestuurt, op weg naar Algiers. Pas in Lakhdars schamel ingerichte appartement wordt duidelijk wat het is dat de twee ooit samen bond. De bijna vijandige spanning is voelbaar dankzij het doeltreffende acteerwerk van Khaled Benaissa en Adila Bendimerad. Hun verdriet wordt nauwelijks uitgesproken, iets wat meer aan de Algerijnse cultuur ligt dan aan het onvermogen tot communiceren van deze twee door de oorlog getekende mensen.

Welke gebeurtenis de levens van Rachid, Lakhdar en Djamila met elkaar verbonden heeft, wordt pas laat in ‘The Repentant’ duidelijk, maar de hele film is zwanger van een gevoel van onrust, onbehagen en onverwerkt verdriet. De film blijft daardoor continue intrigeren. De cinematografie is van een onwereldse schoonheid. De camera focust afwisselend op de weidse landschappen en de gezichten van de hoofdrolspelers, wiens onderhuidse emoties meer vertellen dan de spaarzame dialogen in het script. Dat er veel onuitgesproken blijft, is misschien voor ons moeilijk te bevatten gezien ‘s Nederlands bijna praatzieke cultuur, waardoor zaken eerder overgeanalyseerd worden dan met rust gelaten, maar het is een bewuste keuze van de regisseur. Hij wil hiermee duidelijk maken dat de regering van Algerije er met de amnestieregeling zelf voor heeft gezorgd dat er niet over het verleden, waarin bloedvergieten en haat aan de orde van de dag waren, nagedacht wordt, laat staan dat er over gepraat wordt. Vergeven en vergeten zijn zaken die niet zo maar van bovenaf opgelegd kunnen worden. Allouache slaagt er goed in beide kanten van het conflict inleefbaar te maken. Je leeft onherroepelijk mee met Rachid, die zichtbaar moeite heeft zich weer als ‘normale burger’ te gedragen, en toch niets liever wil dan dat, maar ook het verdriet van de apotheker en Djamila is tastbaar. De gevoelens van de Algerijnse bevolking komen subtiel tot uitdrukking in scènes met de dorpsbewoners en de café eigenaar.

Het is jammer dat ‘The Repentant’ (‘de berouwvolle’) niet iets langer duurt. Na wat absoluut tot een van de meest hartverscheurende scènes in de recente cinema gerekend mag worden, voelt het plotselinge eind afgeraffeld en ietwat onbevredigend. Dat neemt niet weg dat ‘The Repentant’ een gelaagde en fascinerende productie is. De Europa Cinema Award, die Allouache voor deze film tijdens Cannes 2012 won, is zonder meer verdiend.

Monica Meijer

Waardering: 3.5

Bioscooprelease: 28 maart 2013