The Road to Guantánamo (2006)

Regie: Michael Winterbottom, Mat Whitecross | 95 minuten | drama, documentaire | Acteurs: Riz Ahmed, Ewan Bailey, Steven Beckingham, Farhad Harun, Nancy Crane, Waqar Siddiqui, Arfan Usman, Shahid Iqbal, Sher Kan, Jason Salkey

‘The Road to Guantánamo’ heeft inmiddels al flink wat stof doen opwaaien. Het feit dat drie, onschuldige burgers zonder vorm van proces twee jaar in een Amerikaanse gevangenis vastzaten, is voor veel mensen schokkend. Met name de omstandigheden waaronder de Britten vastgehouden werden, hebben veel impact. De ellende begon toen een nietsvermoedende jongeman uit Engeland naar Pakistan afreisde.

Eind september 2001 reist Asif Iqbal (Arfan Usman) uit het Engelse Tipton af naar Pakistan om de bruid te ontmoeten die zijn moeder voor hem gevonden heeft. Ter plekke worden de huwelijksvoorbereidingen getroffen en enthousiast belt Asif zijn vrienden Ruhel (Farhad Harun), Shafiq (Riz Ahmed) en Monir in Tipton. Of ze het feest met hem mee komen vieren. De vrienden reizen hem na en ze ontmoeten elkaar in Karachi. Daar bezoeken ze met een neef van Shafiq een moskee. De imam roept de toehoorders op om toch vooral hun kameraden in Afghanistan te helpen in hun strijd tegen het Amerikaanse gevaar. En daar gaat het mis.

In hun hang naar avontuur nemen de Britten de eerste de beste bus naar de grens en reizen per truck verder Afghanistan in. Dit land ligt dan inmiddels zwaar onder Amerikaans vuur. Asif wordt zwaar ziek en al snel hebben de vrienden spijt van hun beslissing de Afghanen ‘te gaan helpen’. Ze proberen naar Pakistan terug te keren maar raken door een buschauffeur met andere plannen steeds verder het oorlogsgebied in. In de chaos van de aanvallen verliezen de jongens Monir uit het oog. Ze zien hem nooit weer.

Uiteindelijk worden de drie in gezelschap van Talibanstrijders opgepakt en belanden in Guantánamo Bay. Het dringt langzaam tot hen door dat dit Amerikaanse krijgsgevangenkamp geen tussenstation is. Asif verwoordt dit treffend; “Als Engelsman denk je dat Amerikanen wel oké zijn”. De volharding waarmee hun ondervragers blijven geloven dat de mannen lid zijn van Al Qaeda is opmerkelijk. Dat ze in de gegeven omstandigheden verdacht waren is nog tot daar aan toe, maar vervolgens worden wetten en mensenrechten op een beangstigend makkelijke manier geschonden. Rechtsprocedures volgt men niet en martelpraktijken zijn eerder regel dan uitzondering.

Winterbottom geeft de tragedie onderkoeld maar indringend vorm. Gedramatiseerde beelden lardeert hij met fragmenten uit interviews met de slachtoffers, en het nieuws. De nieuwsfragmenten staan in zo’n contrast met het verhaal van de drie vrienden, dat de boodschap luid en duidelijk overkomt: hier klopt iets niet. Bush geeft bijvoorbeeld in een interview te kennen dat er in Guantánamo Bay ‘alleen maar slechte mensen zitten’.

Het lijkt alsof Asif, Ruhel en Shafiq de hele situatie gelaten ondergaan. Ze tonen weinig emotie en daarom is het soms moeilijk je met hen te identificeren. Dit geldt in feite voor alle karakters en positief daaraan is dat het verhaal niet overdreven gekleurd is. Het geeft de film zelfs een universele draai. De rollen van de ‘good and the bad guys’ zijn inwisselbaar en je kunt, al naar gelang het moment in de geschiedenis, namen van landen en personen invullen. Ook noemt Winterbottom zijn werk expliciet níet anti-Amerikaans. Dit alles maakt van ‘The Road to Guantánamo’ niet alleen een aanklacht, maar meer nog een drama van alle tijden.

Redactie Cinemagazine

Waardering: 3.5

Bioscooprelease: 1 juni 2006