The Seventh Continent – Der siebente Kontinent (1989)
Regie: Michael Haneke | 104 minuten | drama | Acteurs: Georg Friedrich, Udo Samel, Robert Dietl, Dieter Berner, Georges Kern, Elisabeth Rath, Leni Tanzer, Birgit Doll
Michael Haneke zul je niet snel betrappen op het maken van een opbeurende film over de liefde of de goedheid van de mens. De Oostenrijkse cineast heeft van het genadeloos in beeld brengen van het menselijk falen zijn levenswerk gemaakt. Je raadt het al, ook ‘The Seventh Continent’ is een zwartgallig vertelsel over de schaduwzijde van het leven. Bijzonder is dat deze film het debuut is van Haneke en tevens het begin van zijn Vergletscherungstrilogie. Een drieluik waarin de cineast het dunne laagje dat wij beschaving noemen vakkundig wegpeutert en de duistere binnenkant blootlegt. De rode draad van Haneke’s werk is de fascinatie voor geweld.
‘The Seventh Continent’ gaat over een jong gezin. Vader Georg, moeder Anna en dochter Eva hebben het niet slecht. Beide ouders verdienen goed, maar toch knaagt er iets. Het gezin is niet gelukkig. Uiteindelijk besluiten Anna en Georg dat het tijd wordt om deze aarde te verlaten. Op de meest kille wijze wordt een zelfmoordactie gepland waarbij dochter Eva ongewild betrokken raakt. Haneke toont de ijzingwekkende daad en de aanloop op een ijskoude manier. Schijnbaar onbewogen is Georg bezig om zijn gezin de dood in te jagen.
De film is gebaseerd op een zelfmoordactie van een Oostenrijks gezin dat twintig jaar geleden de krantenkoppen haalde. Haneke las het artikel en bouwde er een film omheen. De kille, onopgesmukte wijze waarop de gebeurtenissen zich ontvouwen maken de toch al zware materie nog ongemakkelijker om naar te kijken. Alles wat het gezin doet, oogt doods en leeg. Van het smeren van de boterhammen tot seks: het is duidelijk dat Georg en Anna nergens zin in hebben. De monotonie van het dagelijks bestaan wordt op een klinische (en daarom oh zo pijnlijke) manier in beeld gebracht. En als het echtpaar ergens naartoe gaat en met andere mensen praat, valt hun onbeholpenheid en lusteloosheid op. Toch schiet niemand de zieltogende familie te hulp, wat resulteert in een schokkende finale.
De Vergletscherungstrilogie draait om de menselijke fascinatie met de dood en geweld. ‘The Seventh Continent’ is het eerste deel, het minstens zo verontrustende ‘Benny’s Video’ is de opvolger en ’71 Fragments of a Chronology of Change’ vormt het slotstuk. De films delen dezelfde deprimerende kijk op het menselijk bestaan. Geweld wordt gezien als een uitweg voor problemen, maar telkens blijkt dat een illusie te zijn. Haneke’s werk kenmerkt zich door een sober uiterlijk, weergaloze acteurs en een compromisloze hardheid waarin geweld als vorm van entertainment keihard onderuit wordt gehaald. Kortom: opnieuw een sterk en aangrijpend depri-drama van de Oostenrijkse meester.
Frank v.d. Ven