The Social Network (2010)
Regie: David Fincher | 121 minuten | drama, geschiedenis | Acteurs: Jesse Eisenberg, Andrew Garfield, Rashida Jones, Brenda Song, Justin Timberlake, Joseph Mazzello, Rooney Mara, Adina Porter, Malese Jow, Max Minghella, John Getz, Dakota Johnson
Als je nog niets gehoord hebt over ‘The Social Network’ – nog best knap gezien de uitgebreide aandacht die de verfilming van Facebook gekregen heeft – dan ben je mogelijk gereserveerd met betrekking tot de inhoudelijke waarde van een dergelijk project. Je vraagt je misschien af, of we nu dan echt bij een punt aangekomen zijn waarop alle goede ideeën op zijn. En wat de volgende stap dan is. Hyves, de musical? De verfilming van iemands digitale zoektochten op Google? Twitter, The Movie? Naarmate je echter meer over deze film verneemt, ontdek je dat het wel degelijk iets is om naar uit te kijken. David ‘Fight Club’ Fincher is namelijk verantwoordelijk voor de regie, op basis van een script dat Aaron ‘The West Wing’ Sorkin schreef. Aan de hand van het boek The Accidental Billionaires: The Founding Of Facebook, A Tale of Sex, Money, Genius and Betrayal. Een titel die verwachtingen met betrekking tot ‘een film’ over ‘een website’ genadeloos aan de kant schuift. Vooral gezien de cast van deze klaarblijkelijke karakterschets in de hoofdrol aangevoerd wordt door Jesse Eisenberg – die nu al getipt wordt voor een Oscar.
Een vroege tip natuurlijk, die vooral op gesprekken in de wandelgangen van de bioscoop gebaseerd is. Maar daarmee wel aangeeft hoe sterk de sympathieke Eisenberg zijn rol van de, laten we zeggen, wat minder sympathieke Zuckerberg vorm heeft gegeven. Er ligt namelijk een paradox aan de basis van ‘The Social Network’. De grondlegger van ’s werelds grootste sociale medium blijkt namelijk alles behalve sociaal in de omgang. Mark Zuckerberg is een arrogante, zelfingenomen klootzak, die zijn houding in gelijke delen baseert op onzekerheid en het feit dat hij zich er maar al te goed bewust van is intelligenter te zijn dan zijn omgeving. Het meisje dat in de openingsscène haar relatie met hem beëindigt, verwoordt dat eigenlijk het beste als afsluiting van een voortreffelijk (want spetterend geschreven én geacteerd) over en weer: ‘You’re going to go through life thinking that girls don’t like you because you’re a nerd. And I want you to know, from the bottom of my heart, that that won’t be true. It’ll be because you’re an asshole.’ Als zijn onzekerheid al niet voldoende implicaties had voor zijn gedrag, is dat daarna zeker het geval.
Verbeten en gekwetst kruipt hij met een fles bier achter zijn computer, om het ten eerste van zich af te bloggen, maar vervolgens met een plan te komen dat in de komende uren het netwerk van Harvard zal overbelasten. Hij bedenkt een website, waarbij gebruikers uit twee willekeurige foto’s van studentes kunnen kiezen welke de aantrekkelijkste is. Het fotomateriaal verzamelt hij door websites van verenigingen op de campus te hacken, om zodoende ook de foto van zijn ex te kunnen gebruiken – het doel van deze door drank ingegeven actie. Beste vriend Eduardo Saverin (Andrew Garfield) helpt hem met het algoritme, en binnen no time is de site in de lucht. Totdat het netwerk twee uur en meer dan twintigduizend hits later crasht, Mark voor de examencommissie moet verschijnen, en voor zes maanden onder proeftijd wordt geplaatst. Maar hij heeft dan wel naam gemaakt, en wordt al snel voor zijn diensten benaderd. Nota bene voor één van de meest prestigieuze verenigingen van Harvard – waar hij zelf zo graag bij zou horen. Het brengt hem op het idee voor wat uiteindelijk Facebook wordt, een sociaal netwerk met meer dan vijfhonderd miljoen leden en een geschatte marktwaarde van 25 miljard dollar.
‘The Social Network’ is echter geen film over een website, maar over de grondlegger(s) van deze website. Natuurlijk krijgen we een basisinzicht in de werkingen van Facebook, en komen er wat technische details voorbij (zonder overigens af te leiden, en puur om een bepaalde achtergrond te schetsen), maar het onderwerp is toch vooral de oprichter. Eisenberg brengt de getormenteerde persoonlijkheid van ’s werelds jongste miljardair fantastisch naar voren. Wat naast zijn benadering van het karakter, dat hij portretteert met een vastberadenheid in zijn handelen enerzijds en een weifelachtige aanpak anderzijds, ook vooral een reflectie is op het scenario. Mark Zuckerberg is hard, rationeel en neemt geen blad voor de mond in sociale interacties, maar je ziet ook aan hem dat hij een innerlijke strijd levert met betrekking tot die houding, en niet altijd zo bot en ongenuanceerd wil zijn. De dialogen zijn poëtisch, intelligent en van een zeldzame scherpte die je doorgaans niet in echte gesprekken tegenkomt. In tegenstelling tot het werk van bijvoorbeeld Diablo Cody doen de ad rem reacties echter nooit ingestudeerd want in een script uitgeschreven aan, en heb je nergens het idee dat het taalgebruik en de snelle woordenwisselingen alleen in de wereld van deze film bestaan. De vertellingen rond de persoon Zuckerberg zijn mogelijk niet gespeend van de nodige dichterlijke vrijheid, maar de schets van zowel het campusbestaan van Harvard als later het inzicht in de snelle, nieuwe wereld van Palo Alto, Californië zijn gedetailleerd en realistisch. En als ze dat niet zijn, is het in ieder geval bijzonder geloofwaardig. Het is daarom vooral Aaron Sorkin die hier een gouden beeldje aan over zou moeten houden.
Hetzelfde geldt voor de regisseur. Fincher, die bij zowel ‘Fight Club’ als ‘Zodiac’ over het hoofd is gezien, weet hier opnieuw een imponerende beheersing van het vak aan de dag te leggen. Het verhaal heeft tempo, diepgang, is zodanig aan elkaar geschoten dat je aandacht voortdurend bij zijn narratief blijft, en voorzien van een sterke sound (onder andere dankzij de meeslepende muziekstukken van Nine Inch Nails frontman Trent Reznor). De keuzes die Fincher maakt met betrekking tot de chronologie verhogen de betrokkenheid van de kijker, en de manier waarop de regisseur bepaalde scènes uitwerkt zijn rechtstreeks gelieerd aan de inhoudelijke boodschap van het verhaal. Zo worden delen van het verhaal verteld vanuit de huidige situatie, waarin Mark in een dubbele rechtszaak om de intellectuele en financiële eigendom van zijn bedrijf verwikkeld is. Vooral de herfstavond nadat Mark gedumpt is, waartoe de oorsprong van Facebook uiteindelijk te herleiden is, wordt met een feilloos contrast en strakke montage in beeld gebracht: terwijl leden van verschillende verenigingen de avond van hun leven hebben op de eerste feesten van het semester, zien we hem alleen achter zijn computer, beschonken en gefrustreerd, de emoties van zich af bloggen. En tot diep in de nacht met zijn sneue wraakactie aan de slag gaan.
Laat je dus niet afschrikken door het bijzonder incorrecte idee dat het om een documentaire over een website gaat. ‘The Social Network’ is een intelligente karakterschets, waarin Fincher in zijn beste werk sinds ‘Fight Club’ de haast mythologische Zuckerberg menselijk maakt, zonder in de vertelling de aansprekende ondertitel van het bronmateriaal uit het oog te verliezen – Sex, Money, Genius and Betrayal. Zo scherp als Sorkin de vaak harde, maar ook humorrijke teksten bereidt, zo nonchalant worden ze door Eisenberg en de ondersteunende cast geserveerd. Het geeft een uitstekend inzicht in de persoon achter ’s werelds meest gebruikte sociale netwerk, die ondanks het feit dat hij zijn beste vrienden bedrogen heeft in de nasleep van de misschien wel meest succesvolle dronken studentenactie aller tijden, toch best een aandoenlijk figuur is. ‘You’re not an asshole Mark, you’re just trying too hard to be one.’
Robert Nijman
Waardering: 5
Bioscooprelease: 28 oktober 2010