The Souvenir (2019)

Recensie The Souvenir CinemagazineRegie: Joanna Hogg | 120 minuten | drama | Acteurs: Honor Swinton Byrne, Tilda Swinton, Tom Burke, Tosin Cole, Jack McMullen, Frankie Wilson, Hannah Ashby Ward, Janet Etuk, Chyna Terrelonge-Vaughan, Alice McMillan, Barbara Peirson, James Dodds, James Spencer Ashworth, Richard Ayoade, Lydia Fox, Jaygann Ayeh, El Pilkington

Engeland in de jaren 80 van de vorige eeuw. De jonge filmstudente Julie (Honor Swinton Byrne) komt uit een welgestelde familie en heeft het landhuis van haar ouders op het platteland ingeruild voor een studentenflat. Maar dan wel eentje in de dure Londense wijk Knightsbridge, zo’n beetje tegenover het beroemde warenhuis Harrods. Ze worstelt met haar cinematische ambities. Zo wil ze een verhaal verfilmen dat zich afspeelt in de kringen van de werkende klasse in Sunderland, een leven dat ver van de hare afstaat. Dan ontmoet ze de oudere, mysterieuze Anthony (Tom Burke) op een feestje en wordt verliefd op hem. Hij is ambtenaar op het ministerie van Buitenlandse Zaken, waar hij een vage functie heeft en volgens eigen zeggen zorgt zijn werk ervoor dat er geen bommen van de IRA afgaan in haar straat. Haar relatie met Anthony wordt al snel vertroebeld als blijkt dat hij ook duistere kanten heeft – en heroïne gebruikt. Julie heeft een complexe band met haar moeder Rosalind, gespeeld door Tilda Swinton, die ook in werkelijkheid Honor Swinton Byrne’s moeder is.

‘The Souvenir’ is een gefragmenteerd verteld relaas over een gedoemde en getroebleerde relatie die niet chronologisch verteld wordt en waarvan de kijker soms maar flarden van gesprekken te zien krijgt. Van het begin af zijn hebben Julie en Anthony een merkwaardige en onevenwichtige relatie. Ze lijken ook niet onwijs verliefd op elkaar. Het is duidelijk dat ze enorm tegen hem opkijkt, een verzorgde oudere man in een krijtstreep pak die de wereld voor haar opent. Hij is vooral een arrogante zak die haar heel neerbuigend behandelt – maar haar tegelijk met zijn onsympathieke houding – ook haar aannames en volgzame gedrag ter discussie stelt. De naïviteit van Julie is soms wel op het randje van de geloofwaardigheid, als ze alle signalen (geldgebrek en zelfs diefstal) en lichamelijke markeringen van drugsgebruik, niet lijkt te willen zien. Ook als ze waarheid eindelijk tot haar doordringt, blijft ze bij hem. Speelt bij Julie wellicht mee dat ze zo meer van de “zelfkant” van de maatschappij te zien krijgt? Of in elk geval een ander soort leven dan ze gewend is? Ze hoort nergens bij: niet bij het milieu van haar typisch Britse hogere middenklasse opvoeding en niet bij de bohemien levensstijl en de zweverige theorieën over films van haar medestudenten.

Wat ‘The Souvenir’ vooral zo sterk maakt, zijn de geweldige acteerprestaties van zowel Burke als moeder en dochter Swinton. Burke weet zijn lichtelijk louche, onbetrouwbare corpsbal Anthony toch iets tragisch mee te geven, waardoor je nooit helemaal een hekel aan hem krijgt. Tilda Swinton is zoals altijd geweldig in een bijrol als Julie’s lichtelijk neurotische moeder Rosalind en hun scènes samen zijn ijzersterk. Vol met speldenprikken, halve verwijten en een moeizame liefde. Burke weet de wanhoop van Anthony over zijn afglijden bijna tastbaar te maken. In zijn ogen en mimiek laat Burke doorschemeren dat hij weet dat hij aan zijn verslaving ten onder zal gaan en niet bij machte is om het tij te keren. De controle, de bravoure is allemaal illusie. De andere hoofdrol – en een minstens zo indrukwekkende- is voor Honor Swinton Byrne, Ze speelde als kind een jongere versie van haar moeder in ‘Io sono l’amore’ uit 2009, maar dit is eigenlijk haar professionele debuut. Haar Julie is dromerig, maar ook vastberaden iets wat haar leven te maken. ook al weet ze misschien nog niet wat precies.

Joanna Hogg geeft haar acteurs alle ruimte om te schitteren en filmt hen vaak van een afstand, vanuit een andere ruimte of via spiegels. Hogg vertelt hier een semi-autobiografisch verhaal over haar jongere jaren als studente op de filmacademie, waarvoor ze haar eigen flat waar ze destijds woonde, minutieus liet na bouwen in een verlaten hangar van de Britse luchtmacht. De film vergt wel enige concentratie: scènes lijken soms maar half uitgespeeld, we vangen flarden op van gesprekken, eerdere discussies laaien weer op zonder dat de precieze context geschetst wordt. Het is knap geconstrueerd, maar geen gemakkelijke zit. Wie zich inleeft in de personages, wordt rijkelijk beloond.

In 2021 komt een vervolg op ‘The Souvenir’ uit, met opnieuw Honor Swinton Byrne en haar moeder Tilda in de hoofdrollen.

Hans Geurts

Waardering: 4.5

Bioscooprelease: 2 juli 2020 (FilmHallen, later in Eye Film)