The Souvenir: Part II (2021)

Recensie The Souvenir Part II CinemagazineRegie: Joanna Hogg | 107 minuten | drama | Acteurs: Tilda Swinton, Honor Swinton Byrne, James Spencer Ashworth, Alice McMillan, Oli Bauer, Ariane Labed, Jaygann Ayeh, Barbara Peirson, James Dodds, Gail Ferguson, Yasmin Paige, Charlie Heaton, Richard Ayoade, Erik Wilson, Alex Robertson, Emyr Glyn Rees, Les Child, Lydia Fox, Frankie Wilson, Jack McMullen

Het eerste filmbeeld is een close-up van paarse bloemen. Midden jaren tachtig worstelt filmstudente Julie met het plotselinge overlijden van haar ex-vriendje Anthony, een getroebleerde heroïneverslaafde. Inmiddels zit ze in het laatste jaar op van haar studie in Londen en moet ze aan de bak voor haar regie eindwerk en de eindexamenfilms van vrienden en medestudenten. Hoe vind je de kracht om te rouwen als je midden in de bloei zou moeten staan van het leven? Kijken naar ‘The Souvenir’ (2019) is niet essentieel, toch zal het overslaan van het indringende eerste deel de emotionele impact verminderen van het sterke ‘Part II’. Je bent gewaarschuwd!

De filmtitel verwijst naar het Rococo-schilderij ‘The Souvenir’ (1775 – 1778) van de Fransman Jean-Honore Fragonard. In deel één laat Anthony een briefkaart met een afbeelding van Fragonards schilderij achter in Julie’s appartement en neemt hij haar mee naar een galerie waar het werk hangt. Volgens Anthony kijkt de jonge vrouw op het doek vastberaden, volgens Julie ziet ze er droevig uit. Het emotionele leven van het hoofpersonage in deze tweeluik slingert heen en weer tussen deze twee uitersten.

Zeer belangrijk voor het verhaal is de moeder-dochterrelatie, respectievelijk gespeeld door Tilda Swinton en Honor Swinton Byrne. De Swintons zorgen voor het dramatische spektakel op de vierkante centimeter, ook naargelang de Britse inborst. Hoewel moeder Rosalind oubollig aandoet, geeft ze Julie de ruimte om op haar manier te rouwen. Hiervoor gebruiken ze geen grootse gebaren, de minzame chemie tussen de twee is genoeg. Wanneer Julie weer eens langs haar ouders moet voor de broodnodige financiële steun, levert dat bovendien hilarische momenten op. Ook wordt de productie opgefleurd door een paar schelmachtige doch cruciale bijrollen. Zo vertolkt Richard Ayoade de irritante ‘artistieke broer’ van een paar studiejaren boven Julie. Hij weet wel beter dan de vermaardheid van Orson Welles na te jagen, niettemin neemt hij smalend de duikvlucht. Bij dit soort licht verhulde biografieën vraag je je af op wie hij is gebaseerd.

De gepikeerde gesprekken van studenten over film maken botsen vaak op tegenstellingen tussen kunst en commercie. Maar door vervolgens de zanderige onderhandelingen op de set en de onzekere uitkomsten in al hun glorie te tonen, overstijgt Hogg deze in wezen kunstmatige tweespalt. Op deze manier biedt de regisseur tevens een intieme inkijk in de kwellende vragen die Julie heeft. Ook omarmen zowel Hogg als haar lijdend onderwerp de heimelijkheden en onhebbelijkheden van het realisme. Julie’s eindexamenfilm is een zachtmoedige maar niet lichtzinnige ode aan de diversiteit van Britse cinema en ver daarbuiten, van Michael Powell tot aan Ken Russell, van Agnès Varda tot aan Chantal Akerman en van Jean Luc Godard (en Bergman op zijn eiland) tot aan Derek Jarman. De wakende droom waarnaar de filmmaker streeft, blijkt een klein wonder als het eenmaal op zijn pootjes belandt.

Bij ‘The Souvenir’ verdrinkt filmmaakster Hogg niet in vals sentiment. Ze werpt een oprechte blik op zo iets ontastbaars, subjectiefs en fragiel als het persoonlijk verleden. Haar ervaringen in overgave, verdriet en de trotsering daarvan, vormen de basis van de tweeluik. ‘Part II’ heeft zonder meer weer een paar rake observaties. Gaat Hogg zich nog toeleggen op vervolgdelen in de geest van François Truffauts sterk biografische Antoine Donel – serie (1959 – 1979)? Dus, over een Julie die zich ontworstelt aan de turbulente adolescentie om een unieke filmstem uit te kristalliseren. Julie houdt in ieder geval al een dagboek bij. Hogg zal haar eeuwig dankbaar zijn.

Roy van Landschoot

Waardering: 4

Bioscooprelease: 30 juni 2022 (Previously Unreleased)