The St. Valentine’s Day Massacre (1967)
Regie: Roger Corman | 100 minuten | misdaad, drama, geschiedenis | Acteurs: Jason Robards, George Segal, Ralph Meeker, Jean Hale, Clint Ritchie, Frank Silvera, Joseph Campanella, Richard Bakalyan, David Canary, Bruce Dern, Harold J. Stone, Kurt Kreuger, Paul Richards, Joe Turkel, Milton Frome, Mickey Deems, John Agar, Celia Lovsky, Tom Reese, Jan Merlin, Alexander D’Arcy, Reed Hadley, Gus Trikonis, Charles Dierkop, Tom Signorelli, Rico Cattani, Alex Rocco, Leo Gordon
Een ruim budget en nauwelijks tijdsdruk; menig filmmaker zou zich in zijn handen wrijven met zo veel vrijheid. Niet Roger Corman. Hij walgt van de volgens hem ongelooflijke verspilling van tijd en geld die meer regel dan uitzondering is in Hollywood en werkt het liefst met minimale middelen en met een strakke deadline. Eén van de weinige films die Corman met een ruim budget maakte was ‘The St. Valentine’s Day Massacre’ (1967), een gangsterfilm gebaseerd op een waargebeurde afrekening in het maffiacircuit. Maar Corman zou Corman niet zijn als hij zo min mogelijk tijd en geld zou verspillen tijdens de opnamen. Hij had een budget van twee en een half miljoen dollar gekregen, maar hield uiteindelijk toch nog vier ton over. Het verhaal van ‘The St. Valentine’s Day Massacre’ handelt over de uit de hand gelopen gangsteroorlog tussen Al Capone en Bugs Moran, die uiteindelijk op Valentijnsdag 1929 zou uitmonden in een massale moordpartij waarbij zeven leden van Morans Northside gang de dood vonden. Oorspronkelijk zou Orson Welles de rol van Capone spelen, maar de studiobazen van 20th Century Fox werkten dat tegen, omdat ze meenden dat Welles ‘niet te regisseren’ was. De rol van Capone wordt nu gespeeld door Jason Robards; Ralph Meeker portretteert zijn aartsvijand Moran. Jack Nicholson en Bruce Dern zijn in kleine bijrollen te zien.
The Roaring Twenties: Chicago is officieel drooggelegd, maar de drank vloeit er rijkelijk dankzij de illegale handel. Verschillende gangsterbendes bedienen de kroegen van sterke drank. De rivaliteit tussen met name de beruchte Al Capone en zijn nemesis Bugs Moran houdt de stad steeds meer in zijn greep. Capone en zijn handlangers Peter (George Segal) en Frank Gusenberg (David Canary) bedreigen en intimideren kroegbazen en dwingen hen er zo toe zaken met hen te doen, in ruil voor ‘bescherming’. Wanneer Moran opdracht geeft om een aantal van Capones maten uit te schakelen, begint het dodental steeds verder op te lopen. Moran schakelt bovendien twee andere grote bazen – Hymie Weiss (Reed Hadley) en Dion O’Banion (John Agar) in om Capone in de val te lokken, maar die laat zich niet zomaar in de val lokken. Om voor eens en voor altijd van zijn aartsrivaal verlost te zijn stuurt Capone, die zelf in Florida zit om zichzelf een alibi te verschaffen, zijn handlangers verkleed als politieagenten op Valentijnsdag 1929 op pad om een groot deel van de Moran-clan uit te schakelen. Het zou een van de meest bloederige afrekeningen worden in de geschiedenis van de stad Chicago.
De film is grotendeels gebaseerd op historische feiten, maar scenarioschrijver Howard Browne schudde ook een en ander (de namen van bepaalde personages bijvoorbeeld) uit zijn mouw. Omdat veel feiten pas na de release van de film boven water zijn gekomen, is Browne zijn artistieke vrijheid vergeven. De gebeurtenissen worden gepresenteerd in docu-drama-stijl, met bijna journalistieke precisie. Een van de bekendste stemmen van klassiek Hollywood, Paul Frees, introduceert de hoofdrolspelers en praat de gebeurtenissen aan elkaar, waardoor de vergelijking met een (Polygoon-) journaal snel gemaakt is. Een ernstige aanpak die je niet zo snel verwacht van Roger Corman, en hoewel het voor de regisseur duidelijk niet zijn comfort zone is, levert hij degelijk werk af. Probleem met deze aanpak is wel dat de film altijd wat afstandelijk blijft. Echt in- of meeleven met wie dan ook is er niet bij; een vleugje persoonlijk drama had hier zeker niet misstaan. ‘The St. Valentine’s Day Massacre’ gaat daarnaast gebukt onder de grote hoeveelheid personages, waarvan de meeste door uitgebreid door Frees geïntroduceerd worden waardoor de indruk wordt gewekt dat ze allemaal even belangrijk zijn in het verhaal, terwijl ze dat niet zijn. De belangrijkste troef van de film is de cast. Met Robards en Meeker heeft Corman twee sterke hoofdrolspelers in huis, die hier niet eens hun beste werk hoeven af te leveren om goed voor de dag te komen.
Door zijn droge, journalistieke benadering is ‘The St. Valentine’s Day Massacre’ voor de gemiddelde liefhebber van gangsterfilms waarschijnlijk niet helemaal wat ze ervan verwachten. Desondanks biedt de film een aardig beeld van de georganiseerde misdaad in het Chicago van de jaren twintig en hoe het door botsende ego’s ernstig uit de hand kan lopen.
Patricia Smagge