The Student – (M)uchenik (2016)

Regie: Kirill Serebrennikov | 110 minuten | drama | Acteurs: Pyotr Skvortsov, Viktoriya Isakova, Yuliya Aug, Aleksandra Revenko, Aleksandr Gorchilin, Irina Rudniktskaya, Svetlana Bragarnik, Nikolay Roshchin, Anton Vasilev

Wie op zoek is naar religieuze fanatici hoeft niet per se naar exotische oorden als Iran, Israël of Egypte. In de Russische speelfilm ‘The Student’ ontmoeten we de adolescent Veniamin, een jongen die zegt te walgen van de verdorvenheid en het ongeloof van zijn omgeving. Om zijn morele gelijk te bevestigen bestookt hij zijn medeleerlingen, leraren en familie met Bijbelspreuken. Daarbij komt hij in botsing met biologielerares Elena, een opgewekt type dat het in haar klas heeft over condooms en Darwin. Goddeloze onderwerpen, volgens Veniamin.

In ‘The Student’ (naar een toneelstuk van Marius von Mayenburg) zien we wat er gebeurt als de tegenstanders van een religieuze fanaticus geen gesloten front vormen. Ook leren we dat religieus fanatisme een weerstand kan oproepen die van een zelfde fanatisme is. Zo laat lerares Elena zich meesleuren in een gevecht dat steeds extremere vormen aanneemt.

‘The Student’ richt zich minder op Veniamin dan op zijn omgeving. Een terechte keus, want een type als Veniamin is weinig meer dan een wandelende bijbel-wiki, waarbij de diepere gevoelens verborgen blijven onder een met religieuze graffiti volgespoten façade. Het is een manipulatieve, machtsbeluste jongen, te laf om zijn eigen zaakjes op te knappen. Daarvoor gebruikt hij zijn kreupele apostel Grisja.

Ondanks een ietwat gekunsteld script, valt er genoeg te genieten bij ‘The Student’. Qua acteren valt Viktoriya Isakova op als de doordraaiende lerares en zet Aleksandr Gorchilin de tragische Grisja neer als een even naïeve als vriendelijke apostel. Ster van het stel is Yuliya Aug als Veniamins moeder, die met een mix van wanhoop, liefde en vermoeidheid de dwaze acties van haar zoon bekijkt.

Hoewel ‘The Student’ een drama is, ontbreekt het niet aan humor. Humor van de Russische soort, dus een mengeling van droog, slim en lomp. Zoals wanneer Veniamin het manke been van de kreupele Grisja via gebedsgenezing probeert te helen, en dan tegen het verkeerde been gaat lopen prevelen.

Visueel kent de film zijn fraaie momenten, waarbij het uit elkaar vallende stadje waar dit alles zich afspeelt voor de nodige sfeer zorgt. Bovendien verschijnt steeds in beeld waar Veniamin zijn bijbelcitaten vandaan haalt, een even grappig als vervreemdend effect. Kijken dus, behalve als jezelf van het fanatieke soort bent. ‘The Student’ promoot vooral de weg van het midden en daar kun je als fanaticus natuurlijk weinig mee.

Henny Wouters

Waardering: 3.5

Bioscooprelease: 26 januari 2017
DVD-release: 29 mei 2017