The Substance: Albert Hofmann’s LSD (2011)

Regie: Martin Witz | 89 minuten | documentaire

‘The Substance – Albert Hoffman’s LSD’ is een Zwitserse documentaire die net zo goed  ‘LSD – The Biography’ had kunnen heten. We volgen de befaamde drug van de geboorte tot de wederopstanding, met tussendoor zijn gloriemomenten en zijn val. Het verhaal wordt verteld door ontdekker Albert Hoffman, door psychiaters en gebruikers, en we zien archiefbeelden van laboratoria, psychiatrische inrichtingen en het San Francisco van de vermaarde Summer of Love. En tussendoor krijgen we een glimp van wat het is om in een LSD-trip te zweven.

Alleen al als biografie is deze fascinerende documentaire de moeite waard. Per ongeluk ontdekt door een Zwitserse laborant, krijgt het goedje al snel de aandacht van de psychiatrische wereld. De trip die LSD veroorzaakt heeft namelijk veel weg van een vredige psychose. Vervolgens werpen veiligheidsdiensten zich op de drug. Die zien in het spul een waarheidsserum of een wapen om vijanden mee te versuffen. Dan wordt de hallucinogene drug ontdekt door de hippies en gaat de Amerikaanse overheid zich ermee bemoeien…

Minstens zo fascinerend als de achtergrond is de werking van het spul. Alle gebruikers zijn het erover eens dat LSD je naar een ander bewustzijnsniveau brengt, wat zorgt voor diepe inzichten en een euforisch geluksgevoel. De beelden van gebruikers spreken boekdelen, vooral die van experimenterende kunstenaars. Het is wel zo fijn dat de filmmakers, door het gedoseerd invoegen van vervreemdende psychedelische beelden, proberen om de kijker een beetje mee te geven hoe zo’n trip werkt.

Hoewel de toon van de film redelijk objectief is, is het jammer dat de makers iets te makkelijk over het fenomeen ‘bad trip’  heen stappen. Het beeld van een meisje dat letterlijk en figuurlijk de weg kwijt is, komt hard aan na al het wezenloze geluk. Al even jammer is het dat de makers geen uitstapje maken naar het Oosterse gedachtegoed. Waar Boeddhisten hun inspanningen op richten – verlies van het ego en het verkrijgen van een zuiver bewustzijn – lijkt verdacht veel op het effect van LSD.

Het zijn maar kleine minpuntjes in een voortreffelijke documentaire. ‘The Substance – Albert Hoffman’s LSD’ boeit van begin tot eind, en vertelt niet alleen een meeslepend verhaal, maar laat de kijker ook nadenken over ingewikkelde zaken als bewustzijn, sterfelijkheid en realiteit. En over dat vreemde land Amerika, waar deze vredesdrug werd verboden in een tijd dat honderdduizenden Vietnamezen aan het Amerikaanse spit werden geregen. Een leerzame trip dus, zonder gezondheidsrisico’s.

Henny Wouters

Waardering: 4

Bioscooprelease: 3 mei 2012
DVD-release: 22 januari 2013