The Sun – Solntse (2005)

Regie: Aleksandr Sokurov | 110 minuten | drama, oorlog | Acteurs: Issei Ogata, Robert Dawson, Kaori Momoi, Shirô Sano, Taijiro Tamura, Georgi Pitskhelauri, Toshiaki Nishizawa, Naomasa Musaka, Kojiro Kusanagi, Kojun Ito, Tôru Shinagawa, Shinmei Tsuji

Aleksandr Sokurov sluit met ‘The Sun’ het drieluik af waarin hij zich concentreert op de motivatie en beweegredenen van verschillende potentaten in de 20e eeuw. In 1999 maakte hij ‘Moloch’, een film over een dag uit het leven van Hitler en zijn maîtresse Eva Braun. Daarna portretteerde hij Lenin tijdens zijn laatste dagen, in ‘Taurus’ (2001). In ‘The Sun’ draait het verhaal om Hirohito, de laatste keizer van Japan die een goddelijke status had, en die deze status uiteindelijk moest opgeven.

Een rode draad in Sokurovs drieluik is de wereldvreemdheid van zowel Hitler, Lenin als Hirohito. Met name Hirohito leefde in een gouden kooi. Niet verwonderlijk, want strikt gesproken werd hij door de Japanners niet als een mens beschouwt, maar als een hoger wezen.

In ‘The Sun’ ziet de kijker hoe Hirohito een dramatische ontwikkeling doormaakt. Hij wordt gedwongen uit zijn schuilplaats tevoorschijn te komen en met de Amerikanen te onderhandelen over de capitulatie van zijn land. Niet gewend om zelfstandig op te treden, voelt Hirohito zich ongemakkelijk en kwetsbaar. De Amerikanen treden hem heel anders tegemoet dan zijn eigen volk. Maar hij past zich wonderwel aan, en lijkt zelfs plezier te hebben in zijn nieuw gevonden autonomie. Dat hij wordt gedwongen door de Amerikanen om afstand te doen van zijn goddelijke status lijkt hem niet te deren. Gesuggereerd wordt dat deze stap zelfs een opluchting voor hem betekende.

In hoeverre Hirohito in deze film accuraat is geportretteerd is natuurlijk moeilijk te zeggen, maar feit is dat acteur Issei Ogata de Japanse keizer op fascinerende wijze neerzet. Ogata’s Hirohito is een innemende, tikje kinderlijke man, die ogenschijnlijk geen vlieg kwaad zou doen maar tegelijkertijd het bevel gaf tot een nietsontziende oorlog. Zijn grote hobby is zeebiologie, waar hij zich enkele uren per dag in verdiept. Hirohito is volstrekt wereldvreemd, door het geïsoleerde leven dat hij leidt. In alles moet hij vertrouwen op de informatie die hij van zijn adviseurs krijgt.
Ogata maakt Hirohito overigens nog merkwaardiger door constant met zijn mond te bewegen zonder geluid voort te brengen. De keizer lijkt voortdurend op het punt te staan om iets te zeggen, maar spreekt vervolgens niet: een vreemde zenuwtrek.

Een minpunt aan ‘The Sun’ zijn de vaak nogal langdurige scènes waarin weinig of niets gebeurt (Hirohito leest, Hirohito bekijkt een tekening). Dit is zo langzamerhand een handelsmerk van Sokurov, die het presteerde om in zijn film ‘Russian Ark’ (2002) in één enkel, vloeiend shot 33 kamers in de Hermitage in het Russische Sint-Petersburg te tonen.

Wie door de af en toe wat taaie, lange scènes heen weet te bijten zal beloond worden met een indringend portret van een levende ‘godheid’ die van zijn voetstuk werd gestoten. Japan zou na de Tweede Wereldoorlog bijna onherkenbaar veranderen, en de aanzet hiervoor werd gegeven in de dagen die hier in beeld worden gebracht.

Saskia Blokker

Waardering: 3.5

Bioscooprelease: 23 maart 2006