The Tobacconist – Der Trafikant (2018)

Recensie The Tobacconist CinemagazineRegie: Nikolaus Leytner | 117 minuten | drama, geschiedenis | Acteurs: Simon Morzé, Bruno Ganz, Johannes Krisch, Emma Drogunova, Karoline Eichhorn, Michael Fitz, Regina Fritsch, Tom Hanslmaier, David Altman, Christoph Bittenauer, Haymon Maria Buttinger, Gerti Drassl, Tom Hanslmaier, Erni Mangold, Thomas Mraz, Vicky Nikolaevskaja, Martin Oberhauser, Tobias Ofenbauer, Robert Seethaler, Angelika Strahser, Martin Thaler, Rainer Wöss

‘The Tobacconist’ (Der Trafikant’) is de verfilming van het boek van Robert Seethaler, “De Weense sigarenboer”. De film speelt zich af in het Oostenrijk van voor de Tweede Wereldoorlog. Franz Huchel is een zeventienjarige jongen die samen met zijn moeder woont in Schörfling am Attersee, in de regio Salzkammergut. Het meer waaraan hun bescheiden houten huisje ligt, kent geen geheimen voor de jongen, die er de bijzondere gewoonte op houdt om minutenlang onder water te verblijven. Datzelfde water in combinatie met een onweersbui zorgt voor de voortijdige dood van de minnaar van Franz’ moeder. Zonder diens financiële steun kan Franz niet meer thuis blijven wonen. Daarom stuurt zijn moeder hem naar Otto Trsnjek, een voormalig geliefde, die in Wenen een goedlopende sigarenwinkel heeft.

Een slechte sigaar smaakt naar paardenmest, een goede sigaar naar tabak, maar een uitstekende sigaar smaakt naar de wereld. Dit is één van de eerste lessen die Otto zijn jonge student geeft. Maar Franz is niet bijzonder geïnteresseerd in de rookwaren die hij moet verkopen. Veel meer wordt zijn doen en laten gestuurd door zijn puberhormonen. De eerste vrouwelijke klant gunt hem in zijn gedachten een blik in haar decolleté. Wanneer Franz op de kermis de aantrekkelijke Anezka ontmoet, slaan zijn fantasieën helemaal op hol. Door gesprekken met vaste klant Sigmund Freud (de in 2019 overleden Bruno Ganz in één van zijn laatste rollen) beseft hij dat hij deze geweldige vrouw niet moet laten gaan.

Tegen de achtergrond van het oprukkende antisemitisme schetst ‘The Tobacconist’ een helder beeld van de verschillende klassen die de Oostenrijkse hoofdstad bevolkten. Freud staat voor de upperclass; maar ook de muren van zijn luxueuze onderkomen weten de angst voor de Duitse onderdrukking niet tegen te houden. Franz en Otto vertegenwoordigen de middenklasse; hoewel Franz natuurlijk nog jong is, verdient hij voldoende om zich te vermaken in het uitgaansleven. Anezka en haar huisgenoten bevinden zich onderaan de maatschappelijke ladder. Gevlucht vanuit hun thuisland wacht hen in Wenen een ongezonde woonomgeving met veel te veel mensen op de vierkante meter en weinig toekomstperspectief. Voor animeermeisje voelt Anezka zich nog te goed, maar dat is waarschijnlijk een kwestie van tijd.

‘The Tobacconist’ is rijk aan details, een dikke pluim mag naar de production design. De kleuren zijn voornamelijk blauw, bruin en grijs, waardoor de rode accenten (zoals die van de Nazi-vlaggen) extra opvallen. Hoewel de film er verzorgd uitziet en het ietwat geforceerde scenario genoeg blijft boeien, halen de dromen en fantasietjes van Franz de kijker regelmatig uit het verhaal. Het contrast tussen droom en realiteit is groot genoeg, maar de seksueel getinte dagdromen van Franz zijn vaak wat minder duidelijk precies dat. Pas wanneer de film terugspoelt naar een moment daarvoor besef je dat het getoonde zich afspeelde in Franz’ hoofd.

Veel van de film gaat over de zoektocht van Franz naar zijn geliefde, en dat is eigenlijk nu net het minst interessante deel van het verhaal. Dat verandert zodra de Nazi’s van zich laten gelden en dat biedt het hoofdpersonage gelukkig de kans om te groeien. Toch blijft ‘The Tobacconist’ te veel aan de oppervlakte hangen: het is van alles net niets. Een beetje coming-of-age, een flard geschiedenis en een vleugje Sigmund Freud (inclusief droombeelden die een amateur-psycholoog nog haarfijn weet te analyseren). Wel met een hele fijne performance van Bruno Ganz.

Monica Meijer

Waardering: 2.5

Bioscooprelease: 17 september 2020