The Two Horses of Genghis Khan – Chin Gisiyn Hoyor Zagal (2009)
Regie: Byambasuren Davaa | 88 minuten | documentaire | Acteurs: Urna Chahar-Tugchi, Batchuluun Tsend, Hicheengui Sambuu, Chimed Dolgor, Enhnaran Rawdan, Altanzaya Tumurochir, Ganzorig Vandansenge, Enkhbaatar Davaa, Badaruugan Hasbaatar, Nyamtsogt Dawaahuu, Erdentsetseg Erdeneochir, Dulgoon-Terh Ganzorigtbaatar, Davaajargal Ganzorigtbaatar, Batsaihan Jigmedsorogdon, Orhontuya Oidow
Nu tegenwoordig de meest uiteenlopende muziek voor iedereen met een internetverbinding gewoon gratis te beluisteren is via Youtube, Spotify of Grooveshark, is het moeilijk voor te stellen dat er tientallen generaties na nu mensen op zoek zullen zijn naar dat ene populaire lied dat weken lang nummer één heeft gestaan in de hitlijsten. Maar je weet het nooit. Oorlogen, culturele revoluties, een milieuramp, het kan maar zo dat er muziek van de aardbodem verdwijnt. Je moet er niet aan denken. Of zou er in 2810 niemand meer geïnteresseerd zijn in ‘Nothing Else Matters’ van Metallica of ‘The Crystal Ship’ van The Doors, om maar wat te noemen?
Zonder dat er moderne technieken aan te pas hoefden te komen heeft het oude Mongoolse volkslied ‘The Two Horses of Genghis Khan’ in ieder geval wel eeuwen weten te overleven. “Ik luister gewoon naar wat andere mensen zingen en doe dat dan na,” zegt een jong meisje in de tweede helft van de film. En precies zo gaat dat met cultuur: het gaat over van generatie op generatie. Tot er een kink in de kabel komt door de Chinese culturele revolutie: de prachtige oude viool van de grootmoeder van hoofdpersoon Urna is vernietigd, slechts de authentieke vioolkop in de vorm van een paard wist zij te redden. In de hals van het instrument waren de woorden van het lied gegraveerd, maar zowel de viool als de tekst heeft de revolutie niet kunnen trotseren.
Omdat ze het haar oma beloofde toen zij stierf, heeft Urna haar zinnen gezet op het terugvinden van de complete tekst van het lied. Ook wil ze de viool laten restaureren. Urna, Mongoliës beroemdste zangeres, woont normaliter in Binnen-Mongolië, maar voor haar missie trekt ze weg uit haar woonomgeving. Haar eerste stop is de hoofdstad Ulaanbaatar, waar ze vioolrestaurateur Hicheengui Sambuu bezoekt. Urna drukt hem op het hart dat ze het instrument op zo authentiek mogelijke wijze terug wil zien. Van de stad krijgen we een paar mooie sfeerbeelden te zien, waarbij een leven getoond wordt dat zo op het eerste gezicht niet eens zo heel veel verschilt met dat in het Westen. Wanneer Urna over de markt loopt wordt ze aangezien voor een toerist vanwege haar traditionele kledij. Lang duurt Urna’s verblijf hier niet. Ze krijgt een lift van een familie met een busje, die naar de steppen van Buiten-Mongolië trekt. Deze streek zou met zijn eeuwenoude tradities toch een oplossing moeten bieden voor Urna’s probleem?
Elk van de ontmoetingen brengen Urna iets dichterbij haar uiteindelijke doel. De mensen die zij ontmoet zijn erg verschillend, maar wat opvalt is de open en hartelijke wijze waarop met elkaar gecommuniceerd wordt. Ronduit hilarisch is de scène waarin Urna problemen heeft met haar mobiele bereik: als oplossing daarvoor wordt door haar reisgenoot haar mobieltje de lucht ingegooid op het moment dat ze op ‘send’ drukt voor het versturen van een belangrijk sms-je naar de vioolrestaurateur. Wel jammer dat de film niet wat meer van dit soort fragmenten heeft.
Wat de film – die een Nederlands tintje heeft, omdat Martijn van Broekhuizen het camerawerk verzorgde en Jiska Rickels regie-assistent was – wel te bieden heeft, zijn prachtige, trage shots van het Mongoolse landschap. Wanneer Urna aan een rivier zit weg te dromen, zou je zo haar plaats in willen nemen, zo’n serene rust gaat er van het plaatje uit. Beeldschoon. ‘The Two Horses of Genghis Khan’ houdt het midden tussen een documentaire en een speelfilm. De voor een Oscar genomineerde regisseur, Byanbasuren Davaa, gebruikt veelal ongeschoolde acteurs, die vaak zichzelf spelen of in ieder geval niet diep hoeven te gaan om hun personage neer te zetten. Deze strategie paste zij reeds eerder toe, maar hier werkt het niet helemaal naar behoren. Hoewel met de juiste bedoelingen gefilmd, voelen enkele gesprekken tussen Urna en de mensen die zij op haar reis ontmoet hierdoor wel een beetje ‘in scène gezet’ aan. Dat doet echter niets af aan de wijze waarop de cineaste de kijker wederom het verhaal weet in te trekken. Urna’s missie – en die van de filmmaakster – is oprecht: het willen vasthouden aan oude tradities, of deze in ieder geval willen bewaren, vastleggen voor latere generaties. Deze boodschap – in zo’n mooie vorm verpakt – verdient datzelfde lot.
Monica Meijer
Waardering: 3.5
Bioscooprelease: 17 juni 2010