The Universe of Keith Haring (2008)
Regie: Christina Clausen | 90 minuten | documentaire | Acteurs: Keith Haring, Fab 5 Freddy, Jeffrey Deitch, Julia Gruen, Kim Hastreiter, Bill T. Jones, David LaChapelle, Hans Mayer, Samantha McEwen, Carlo McCormick, Roger Nellens, Yoko Ono, Kermit Oswald, Kenny Scharf, Bruno Schmidt, Tony Schafrai
Voor een documentairemaker moeten de Pop Art en het leven van Keith Haring heerlijke onderwerpen zijn om in beeld te brengen. Zijn artistieke nalatenschap is groots en overal te vinden. In de documentaire zien we dan ook honderden illustraties en zelfgemaakte filmfragmenten van Haring voorbij komen. Voor degene die niet meer helemaal weten wie Keith Haring was, komt de film wat traag op gang met iets teveel ‘talking heads’, maar dat wordt na de eerste tien minuten helemaal goed gemaakt door een onderdompeling in kunst en inspiratie. Door alle bekende werken en ook vooral zijn kenmerkende eigen stijl ontdek je dat Haring een duidelijke plaats in het collectieve onderbewustzijn bezit. Je denkt steeds: “Oh ja, dat beeld ken ik ergens van.” Deze documentaire spreekt die plek aan en geeft door middel van interviews (bijvoorbeeld met Yoko Ono) en met Keith Haring soms als verteller een goed chronologisch overzicht van een opmerkelijk leven van een vernieuwende kunstenaar.
Vanaf zijn periode in New York wordt de Pop Art van Keith Haring omhelsd met duizend armen. Haring staat in het middelpunt van de scene: de clubs draaien om hem, iedereen wil in zijn buurt zijn en de gevestigde artistieke en intellectuele orde staat aan zijn zij. Haring geeft zijn vrije geest de ruimte en reist de hele wereld over om zijn kunst naar de mensen toe te brengen. ‘Kunst moet er zijn voor iedereen’, dat is zijn ideaal. En daarom zien we nu nog zoveel van Harings werken terug op straat, in openbare gebouwen als bibliotheken en musea; in de maatschappij. Dat Haring niet boven zichzelf uitstijgt zien we aan het verhaal waarin hij Andy Warhol, een grote inspiratiebron, in een restaurant ziet zitten. Hij wil graag met Warhol in contact komen, maar weet niet wat hij moet zeggen of vragen. Na een tijd lang heen en weer te lopen voor het restaurant gaat hij uiteindelijk toch maar weg. Een tijd later wordt hij door Warhol gebeld, de twee hebben een connectie en worden vrienden. De documentaire geeft een interessant inzicht tussen deze twee artistiekelingen: Andy Warhol, de kunstenaar die van alledaagse dingen kunst maakt en Keith Haring, de Pop Artist die zijn kunst naar het alledaagse toebrengt.
Een paar interessante gegevens sluimeren onder de oppervlakte van het grote verhaal dat uitsluitend over Haring gaat. In gesprek met een van Harings studentenvrienden, kunstenaar Kenny Scharf merken we dat er iets veranderd in de sociale omgeving van Haring op het moment dat hij veel geld gaat verdienen aan zijn werk. De jonge kunstenaars waarmee hij omgeven is plaatsen hem op een voetstuk, zijn soms stiekem jaloers en hebben het gevoel achter te blijven bij het succes van Haring.
Ook zien we interviews met familieleden die aan de ene kant trots en lovend over Haring spreken, maar aan de andere kant aanvankelijk geen idee hadden van zijn leefstijl in New York. Zijn homoseksuele relaties worden bijvoorbeeld door zijn ouders in eerste instantie omschreven als vriendschappen. De dynamiek tussen Keith en zijn ouders rond dit onderwerp komt niet helemaal naar boven in de film. Wellicht was dat ook niet de inzet van documentairemaker Christina Clausen, maar het betreft wel interessante materie.
Het universum van Keith Jaring is anders dan dat van anderen. Hij was een vernieuwer en straalde vrijheid uit. Hij maakte veel, heel veel werk tot aan zijn dood. Werk dat voor een grote groep mensen toegankelijk was. Een paar weken voordat hij overleed was hij nog aan het werk in Berlijn. Vlak voor zijn dood zei hij: ‘Ik heb nog zoveel te doen’. Dit alles is omvat in een mooie documentaire die op momenten kan inspireren. Het is een goed plan om deze film te bekijken om weer helemaal te weten wie Keith Haring was. Duik in dat bizarre universum van hem en schilder een ode, het liefst op een plek die iedereen kan zien.
PS: Let ook zeker even op de geweldige bodypainting die hij Grace Jones aanmeet…
Tristan van der Linden