The White Masai (2006)

Regie: Hermine Huntgeburth | 128 minuten | drama, avontuur, romantiek | Acteurs: Nina Hoss, Jacky Ido, Katja Flint, Antonio Prester, Janek Rieke

Er zitten twee belangrijke aspecten aan het gedrag van hoofdpersonage Carola die deze vertelling interessant maken. Het eerste komt mooi naar voren in de scène waarin Carola met de bus naar Maralal gaat om de man op te zoeken waar ze zo van ondersteboven is geraakt. In de bus raakt ze in gesprek met een Afrikaanse vrouw die haar vraagt waarom ze naar deze stad toegaat (aangezien er niets te doen is voor toeristen). Gaat ze er misschien heen voor business? Carola antwoordt ontkennend en laat een stilte vallen, waarbij je als toeschouwer half verwacht dat ze gaat zeggen: No, for pleasure. Haar eigenlijke antwoord komt op hetzelfde neer, maar gaat tegelijkertijd veel verder: I’m looking for a man. De Afrikaanse vrouw weet niet wat ze hoort en is erg geamuseerd, net als een andere vrouw naast haar, die ze hierover vertelt. En Carola kan haar lachen ook niet bedwingen. Nu ze het voor het eerst zo letterlijk uitspreekt beseft ze hoe absurd deze hele situatie is. Waar is ze eigenlijk mee bezig? Toch doet deze korte zelfreflectie haar niet van gedachten veranderen. Verre van dat. Ze lacht dan wel, maar achter haar glimlach gaat een hoopvolle vastberadenheid schuil. Nu ze realiseert wat ze gaat doen, kan ze het besluit voor zichzelf nog eens extra kracht bijzetten. Ja, het is idioot en de toekomst is onzeker, maar ze wil, nee ze moet, haar gevoel hierin volgen.

Dat het niet louter een bevlieging is, wordt in een soortgelijke zelfbevestigende scène duidelijk halverwege de film, wanneer Carola even naar Zwitserland terug is gekeerd om van iedereen afscheid te nemen en haar winkel te verkopen. Ze zit met haar ouders aan tafel en deelt het verbijsterende gezelschap mede dat ze wil gaan trouwen met haar Masai-vriend. Haar moeder vindt het een belachelijk idee. Daar in de bush. Dat ze daar even wil blijven, ok, maar toch niet voor altijd? Ja, antwoordt Carola vastbesloten, voor altijd, terwijl haar moeder knarsetandend en quasi ongeïnteresseerd voor zich uitkijkt. Met dit uitspreken van haar wens heeft ze het voorgoed voor zichzelf bevestigd, en in feite heeft ze haar vriend hier effectief het ja-woord gegeven.

Kortom, er is de absurde, spontane bevlieging die Carola ertoe zet om deze mysterieuze man op te gaan zoeken, maar deze is gekoppeld aan een gedrevenheid en overgave die haar acties meer maken dan slechts een spannende nieuwe ervaring. Het is fascinerend, ook voor Carola zelf, dat ze in een fractie van een seconde dit nieuwe leven voor zichzelf zag. De toewijding die ze later zal tonen lijkt onmogelijk gepaard te kunnen gaan met deze schijnbare impuls, maar toch zijn ze onlosmakelijk aan elkaar verbonden. Alsof het lot plotseling ingrijpt en Carola op een ander (levens)pad zet, en zij het zelf alleen maar kan laten gebeuren.

Het is duidelijk dat Carola in het dorp wil blijven. Ze trouwt met haar Masai en ze krijgen een kind. Ook zet ze een eigen winkel op, net als thuis in Zwitserland. Ze wil hier duidelijk een toekomst opbouwen. Natuurlijk is een grote component van de aantrekkingskracht afkomstig van de krachtige persona van Lemalian zelf en de passie die hij voor Carola uitstraalt of zou kunnen herbergen. Haar Zwitserse vriend, die genoodzaakt is alleen naar huis te gaan wanneer Carola eenmaal betoverd na deze Masai op de pont te hebben gezien, stelt het wat cru wanneer hij zegt dat het haar alleen maar om de sex gaat, maar het speelt wel degelijk mee. Ze is dan ook duidelijk teleurgesteld, en zelfs verdrietig wanneer Lemalian in eerste instantie niet de tedere of exotische minnaar blijkt te zijn waarop ze had gehoopt. Hij laat zien interesse in haar te hebben door haar mee te nemen naar een motelkamer, haar voorover te buigen en even later, na nog geen minuut met haar bezig te zijn geweest, weer te vertrekken. Van romantiek heeft meneer weinig kaas gegeten. Carola voelt zich ook niet echt als mens behandeld. Maar hoewel ze hierom zachtjes moet huilen, beseft ze dat dit niets persoonlijks heeft te betekenen. Dit is gewoon hoe het in de Masai-cultuur gaat. Ze gaat gewoon met Lemalian mee, aangezien ze nu kennelijk door hem is geaccepteerd. Echter, het dorp zal nog wel merken dat niet zomaar alles voor zoete koek aanneemt. Dit gegeven houdt de film (lange tijd) interessant: zonder de opschudding die de Westerse, onafhankelijke Carola veroorzaakt in deze sterk patriarchale cultuur, waarin vrouwen net achter de geiten komen, zoals in een personage in de film stelt, zou de film dramatisch gezien erg vlak zijn geworden.

De grootste problemen bezorgt Carola door simpelweg te veel te doen of willen als vrouw zijnde, en niet bij haar man in de schaduw te blijven, zoals verwacht wordt. Ze opent een eigen winkel, ze lacht teveel naar andere mannen, en kijkt ze ook aan wanneer ze in haar winkel komen. Vervolgens rijdt ze in een auto, terwijl haar man ernaast moet zitten. En als klap op de vuurpijl komt het zelfs zover dat Lemalian de geiten moet hoeden die zijn vrouw zojuist in een rechtszaak heeft gewonnen. Dit gaat te ver, en Lemalian kan zijn waardigheid en cultuur niet zomaar verloochenen. Dit zorgt voor enkele geweldsuitbarstingen, die Carola doen beseffen dat haar eigen waarden wellicht toch wel erg veel botsen met die van de Masai. Hoe kan ze hiertussen nu naar eigen tevredenheid balanceren?

Het is deze kwestie die The White Masai tot meer maakt dan slechts een exotisch reisverhaal, en het enige meerwaarde geeft. Dit is belangrijk, aangezien er qua verhaal eigenlijk weinig van betekenis gebeurt. De terugkerende jaloezie-aanvallen van Lemalian bijvoorbeeld, zijn nodig voor het tonen van de escalerende situatie, maar beperken de diversiteit en diepte door de steeds soap-achtige momenten die ze veroorzaken. Ook gaat het wel overdreven onafhankelijke gedrag van Carola en haar noodzaak tot uiten van haar Westerse Waarden soms irriteren. Het is wel erg naïef om te denken dat het volk zomaar even naar haar pijpen gaat dansen en de eeuwenoude tradities vaarwel zegt. Het is moeilijk te zeggen of de film als zodanig Carola’s ideeën en zelfgenoegzame liberale houding propageert of het verhaal vertelt vanuit haar perspectief, maar een feit blijft dat de Masai cultuur niet zelden onflatterend wordt afgeschilderd, wat wijst op een wat ongebalanceerde sympathie voor de Westerse gast. Wat verder afbreuk doet aan de filmervaring is dat door de naïviteit van Carola bepaalde centrale dramatische verwikkelingen en beslissingen dramatisch gezien te nietszeggend overkomen.

‘The White Masai’ geeft over het algemeen een authentiek aandoend beeld van de Masai, en heeft goed acteerwerk en een doorgaans onopdringerige stijl. De natuur en de mensen komen mooi over op de toeschouwer, maar zonder overdadig schilderachtige plaatjes of té overheersende, etnische muziek. De sfeer is vaak goed gevat. Gevoeld, maar niet manipulatief of goedkoop (al zijn de liefdesscènes wel wat lang en zoetsappig in beeld gebracht). Het is een mooie film die een interessant inkijkje biedt in de (waargebeurde) levens van Carola en haar Masai-krijger, en in de Masai-cultuur in zijn algemeenheid. Jammer dat de film uiteindelijk niet zo gek veel te zeggen blijkt te hebben, maar het is toch zeker een bezoekje aan de bios waard.

Bart Rietvink

Waardering: 3

Bioscooprelease: 23 maart 2006