The Worst Person in the World – Verdens verste menneske (2021)
Regie: Joachim Trier | 121 minuten | drama, komedie | Acteurs: Renate Reinsve, Anders Danielsen Lie, Maria Grazia Di Meo, Herbert Nordrum, Hans Olav Brenner, Mia McGovern Zaini, Deniz Kaya, Nataniel Nordnes, Rebekka Jynge, Lasse Gretland, Gisle Tveito, Helene Bjørneby
Wat maakt cinema imponerend? Sowieso moet er een synergie tussen de film en de kijker zijn, dat het gevoel en de geest identificeren met het schaduwspel voor je ogen. Maar buiten dat? Zijn het de acteurs, het verhaal, de beelden, de montage of het geluid? Er zijn zoveel elementen die een film kunnen maken of breken, door te veel van iets of te weinig, dan is het des te wonderlijker dat alles op krachtig wijze samenvalt. Dat je als een licht veertje meegevoerd wordt naar een andere wereld, even herkenbaar als nieuw en fris, ook al passeren er zwaarmoedige thema’s de revue. Zo’n film is ‘The Worst Person in the World’. De titel is met gevoel voor ironie gekozen, want dan zou het eigenlijk moeten floppen, zeker als de film pretendeert romantisch van aard te zijn. Toch zingt, danst, klaagt, huilt en is deze overwegend Noorse productie exemplarisch voor de grilligheid van het vinden van je plek in de wereld. De film duidt Julie in twaalf hoofdstukken van haar vroege jaren twintig tot aan midden dertig, waarin verschillende roepingen, partners, hartzeer, familie-aangelegenheden en feestelijke trips voorbijschieten. Een enkele keer staat de tijd stil en drijft Julie weg op een wolk van innerlijk geluk.
Regisseur Joachim Trier lijkt met ‘The Worst Person in the World’ zijn Olso-trilogie spectaculair af te sluiten. Het eerste luik ‘Reprise’ (2006) en het middenpaneel ‘Oslo, August 31st’ (2011) van de triptiek gingen over ambitieuze en getroebleerde adolescenten Philip, Erik en Anders, maar in Triers laatste prent verdwijnen de mannen op gepaste wijze tussen de coulissen en maken plaats voor de levenslustige Julie. Evenzeer als haar mannelijke strijdmakkers heeft ze tomeloze ambitie, streeft ze naar ultiem geluk, verovert en breekt ze andermans hart. Het helen daarvan wil echter nog niet zo lukken, niet dat van een ander, maar ook niet van haarzelf. De film verbeeldt wat er voor millenials vooraf gaat aan ‘Scènes uit een huwelijk’ (Ingmar Bergman, 1973). Triers film gutst over van de energie alsof een jonge Woody Allen zijn messcherpe dialogen en situaties ondergeschikt had gemaakt aan de mensen die ze meemaken, en niet als zo vaak andersom. Of als de Zweedse filmmastodont Ingmar Bergman nou eens iets meer van Allens anarchistische humor had geproefd en minder de existentiële somberheid van de Noren Henrik Ibsen en Edvard Munch etaleerde. Andere tijden wellicht.
Bovendien heeft Trier wonderlijk scherp de kunst afgekeken van cinema buiten Scandinavië, met name van de speelse en intellectuele Nouvelle Vague films en de vloeiende, bruisende Amerikaanse onafhankelijke cinema uit de jaren tachtig en negentig. Triers film deelt vooral een bepaalde mate van moeiteloosheid met zijn voorbeelden. Niettemin heeft ‘The Worst Person in The World’ ook een sterke eigen identiteit, de liefde voor cinema is niet klakkeloos kopiëren of een fetisj maken van voorbeelden. De nooit opdrogende bron van andere cinemahoogstandjes dient voornamelijk ter inspiratie.
Prachtige en langdurige samenwerkingen staan aan de basis van ‘The Worst Person in The World. Al sinds hun studentenfilms werken Trier en Eskil Vogt samen aan scenario’s. Vogt regisseert zelf ook films maar meer naar het bovennatuurlijke genre, zoals ‘Thelma’ (2017, Trier). Daarnaast is de revelatie van de film, Renate Reinsve, die als Julie werkelijk de pannen van het dak speelt. Deze prestatie komt niet zomaar uit de lucht vallen, want Reinsve speelde in bijna alle films van Trier en deze keer vonden regisseur en actrice elkaar op gerijmde wijze in het hoofdpersonage Julie. Samen met Alana Haim in ‘Licorice Pizza’ (Paul Thomas Anderson, 2021), weer zo’n atypische titel voor een romantische film, vormt Renate Reinsve de kopgroep van Oscarwaardige acteerprestaties dit jaar. Beide vrouwen zijn niet alleen goed in hun vak, ze bezitten tevens bakken met charisma. Dan is daar wederom Anders Danielsen Lie, die de tragische, verbitterde Aksel gestalte geeft, een geliefde van Julie. Eerder vertolkte Danielsen Lie de hoofdrollen in ‘Reprise’ en ‘Oslo, August 31’ op onvergetelijke wijze en geeft nu min of meer het stokje over aan Reinsve, zoals Daniel Day Lewis aan Vicky Krieps in ‘Phantom Thread’ (2017).
De trilogie van Trier vindt merendeels plaats in en rond Oslo en blijkt een testament voor ‘film wat je kent’, en laat je vervolgens meeslepen met de macht van verbeelding. Als François Truffauts Antoine Doinel – saga levert het bitterzoete filmische parels op. Uiteindelijk is Julie het zwaartepunt van de film, daar rond zweven de romantische relaties – die haar ten dele vormen. Haar wispelturigheid breekt niet alleen de harten van geliefden, maar ook die van haar zelf. Echter niet getreurd! Hoewel Julies verhaal vol van smart is, is er even zoveel lichtheid, humor en wil om te leven. ‘The Worst Person in the World’ is een filmlyrische ode aan de voorbije liefdes die je stilletjes bij je draagt.
Roy van Landschoot
Waardering: 4.5
Bioscooprelease: 10 februari 2022
DVD-release: 13 mei 2022