The Year Earth Changed (2021)

Regie: Tom Beard | 48 minuten | documentaire | Voice-over: David Attenborough

Er is al heel veel geschreven, gezegd en gediscussieerd over de verwoestende effecten die Covid-19 op het leven van alledag heeft. Meer dan ons lief is overspoelen de schrikbarende cijfers ons elke dag. Al sinds maart 2020 heeft ons bestaan op aarde een wending genomen die niet veel mensen voorzien hebben. Maar toch zit er een zilveren randje aan deze donkere wolken, zo laat de voor Apple TV+ gemaakte documentaire ‘The Year Earth Changed’ (2021) zien.

Door de lockdown kreeg de natuur de kans om zich te herstellen van de decennialang durende schade die we collectief aangebracht hebben. Het vliegverkeer daalde tot slechts een fractie van wat het daarvoor was, auto’s bleven ongebruikt en stranden en bossen werden minder bezocht. Daardoor konden dieren hun gang weer gaan en slaagden ze er in om op een natuurlijkere manier te communiceren, zicht voort te planten en te groeien. De lucht is schoner; in India kwamen inwoners geschokt tot de ontdekking dat het Himalaya-gebergte ineens zichtbaar was, waar het uitzicht al tientallen jaren verstopt was door de smog. Doordat er zo’n 70 % minder auto’s op de Golden Gate brug in San Francisco reden, wat dus een vermindering van het lawaai teweegbracht, kregen vogels de kans hun gezang te laten horen. Omdat cruisevakanties allemaal afgelast werden, kregen bultrugwalvissen vrij spel: ze konden op een betere manier communiceren én over een langere afstand. Voor het eerst sinds lang durfde een moederbultrug het aan om haar kalfje alleen achter te laten, zodat zij kon jagen met haar leeftijdsgenoten. Als het kalfje in nood kwam, zou ze hem toch horen.

David Attenborough is de verteller van deze documentaire en wie is er meer geschikt dan hij om deze hoopvolle boodschappen aan de kijker mee te delen? ‘The Year Earth Changed’ bevat adembenemende beelden: prachtige close-ups van dieren waarbij je eigenlijk niet stilstaat dat ons bestaan zo’n vernietigende uitwerking heeft op dat van hen. Een schildpad die eieren legt op het verlaten strand bijvoorbeeld, of een poema die op zijn gemakje rondwandelt en de cameraman tegelijkertijd de dag én schrik van zijn leven geeft. Maar ook beelden van een verlaten metropool als Parijs of New York… waarbij je – nu we al bijna twee jaar in de pandemie leven – je afvraagt hoe ze dit gefilmd hebben. Want Delta- of Omicron-variant ten spijt, in 2022 is dat al bijna niet meer voor te stellen – (halve) lockdown of niet.

De trieste conclusie is dan ook waarschijnlijk dat het een tijdelijke opleving is geweest voor onze aarde, want we lijken niet terug te kúnnen naar een leven waarin de aarde en haar niet-menselijke bewoners krijgen waar ze recht op hebben. Maar de hoopgevende en inspirerende boodschap van deze film beklijft wel. Een compromis moet toch op zijn minst haalbaar zijn?

Monica Meijer

Waardering: 4

VOD-release: 16 april 2021 (Apple TV+)