Thief (1981)
Regie: Michael Mann | 122 minuten | drama, misdaad, thriller | Acteurs: James Caan, Tuesday Weld, Willie Nelson, James Belushi, Robert Prosky, Tom Signorelli, Dennis Farina, Nick Nickeas, W.R. Brown, Norm Tobin, John Santucci, Gavin MacFadyen, Chuck Adamson, Sam Cirone, Spero Anast, Walter Scott, Sam T. Louis, William LaValley, Lora Staley, Hal Frank, Del Close, Bruce A. Young, John Kapelos, Mike Genovese, Joan Lazzerini, Beverly Somerman, Enrico R. Cannataro, Mary Louise Wade, Donna J. Fenton, Thomas Giblin, Willie Hayes, Conrad Mocarski, Benny Turner, William Petersen, Nathan Davis, Thomas O. Erhart Jr., Fredric Stone, Robert J. Kuper, Joene Hanhardt, Marge Kotlisky, J. Jay Saunders, Susan McCormick, Karen Bercovici, Michael Paul Chan, Tom Howard, Richard Karie, Oscar DiLorenzo, Patti Ross, Margot Charlior
‘Thief’ is het portret van een man die echt goed is in één ding: banken beroven. Regisseur Michael Mann brengt het geheel als altijd weloverwogen en tot in detail in beeld. Mooie plaatjes van de filmmaker die visualisatie tot kunst verheft. Een van de betere films van Mann en tevens een van de hoogtepunten van het oeuvre van acteur James Caan.
‘Thief’ volgt beroepscrimineel Frank (Caan), die als geen ander weet door te dringen tot de meest beveiligde kluizen van de Verenigde Staten. Zoals altijd was de regisseur tot in de puntjes voorbereid. Zo liet Mann zich uitgebreid inlichten en adviseren door echte criminelen en politieagenten om de scènes zo waarheidsgetrouw mogelijk te maken. De opening van de film, waarin Frank zich geduldig een weg boort in een banksafe, is een voorbeeld van die realistische aanpak. Caan werkt met een echte hydraulische boor en probeert daadwerkelijk door het staal te komen (geen trucage!). De camera registreert elk detail, waardoor het lijkt alsof je zelf een kluis kraakt.
Caan (‘The Godfather’) speelt een uitstekende rol als bankrover die al lang in het criminele circuit werkzaam is. Het moet allemaal op zijn manier, anders hoeft het niet voor hem. Iedereen die zich met zijn professie bemoeit, krijgt het te verduren. Zelfs topcrimineel Leo (Robert Prosky) ondervindt dat Caan een harde is. Ook op het politiebureau, waar Caan flink in elkaar gerost wordt door een stel agenten, blijkt hij niet onder de indruk van de hoeders van de wet, die allemaal een graantje mee willen pikken van zijn illegale inkomen. Hij daagt hen zelfs uit en presteert het om rechercheur Santucci (een voormalig crimineel in het echte leven) het bloed onder de nagels vandaan te halen. Je krijgt echter sympathie voor Frank, die vele jaren in het gevang doorbracht en daar op een stuk papier zijn verdere leven uitbeeldde. Caan is zo rechtlijnig en gefixeerd op zijn toekomstdroom dat hij alles direct wil hebben. Met hem valt niet te onderhandelen, dus ligt het voor de hand dat hij de blonde serveerster Kathy (Tuesday Weld) uit een cafetaria sleurt en haar onderhand dwingt om zijn vriendin te worden. Het onaangepaste, het onbeholpene van Caan werkt aanstekelijk. Hij heeft slechts enkele vrienden (waaronder James Belushi in zijn eerste rol), die hij blindelings vertrouwt en op gegeven ogenblik zelfs zijn gezin toevertrouwt.
Des te opvallender is het dat Caan naar verloop van tijd gaat werken voor topcrimineel Prosky; hij boerde als ‘kleine zelfstandige’ tot dat moment behoorlijk goed. De film geeft geen eenduidig antwoord op deze onverwachte carrièreverandering. Nadat hij besluit samen te werken met de mannen van Prosky begint de ellende, vooral omdat Caan een grote hekel heeft aan het begrip samen delen. Door zijn onbuigzame karakter brengt Caan de levens van zijn geliefden in gevaar, omdat je in de onderwereld nooit helemaal veilig bent. Countryzanger Willie Nelson vervult een aardige rol als de oude, terminaal zieke Okla, maar waarom Caan hem ten koste van alles uit de gevangenis wil krijgen, blijft ook vaag.
Niettemin is ‘Thief’ een zeer goede film van visualist Mann. Je ziet her en der de panoramashots, de blauwe kleuren en de schimmige boevenwereld, die je in latere films van Mann terugziet. De eenzame crimineel uit ‘Thief’ lijkt daarnaast veel op de koele moordenaar van ‘Collateral’ uit 2004 met Tom Cruise. Mooie shots, goed acteerwerk van Caan, Prosky en Belushi en de typische synthesizerklanken van begin jaren tachtig. Aanrader.
Robbert Bitter
Waardering: 4
Bioscooprelease: 17 juni 1982