This Film Is Not Yet Rated (2006)
Regie: Kirby Dick | 97 minuten | documentaire | Met: Kirby Dick, Becky Altringer, Allison Anders, David Ansen, Darren Aronofsky, Jamie Babbit, Maria Bello, Atom Egoyan, Stephen Farber, Martin Garbus, Mary Harron, Kimberley Peirce, Kevin Smith, Matt Stone, Jack Valenti, John Waters
Het publiek heeft altijd wel geweten dat de leeftijdskeurders van de MPAA, de Amerikaanse filmorganisatie, er redelijk kromme oordelen en methoden op na houden, met als bekendste de praktijk om geweld in een film veel eerder te accepteren dan seks of naakte lichamen, een hypocrisie die met betrekking tot de geschreven pers al zo treffend werd blootgelegd in ‘The People vs. Larry Flint’. Maar Kirby Dicks documentaire zal de ogen van de kijker nog heel wat verder doen openen. Verontrustend is het totale gebrek aan transparantie van de keuringsdienst, en het gebruik van arbitraire, fictieve standaarden die worden opgelegd door een ondeskundige groep mensen. Als het niet zo kwalijk was, zou je in lachen uitbarsten vanwege de absurde praktijken die we hier voorgeschoteld krijgen. Het lijkt wel om de maffia te gaan. De namen van de keurders blijven bijvoorbeeld strikt geheim, en ze moeten een contract tekenen dat ze nooit over hun werkzaamheden bij de MPAA zullen praten. Wanneer er door één van hen werd gevraagd welke informatie er dan zo gevoelig was, werd hier geen antwoord op gegeven. Wanneer ex-medewerkers, of leden van de raad van beroep, vervolgens in Dicks documentaire aan het woord komen is het opmerkelijk om te zien hoe zenuwachtig men zich gedraagt. “Ik vertel al te veel. Ik moet voorzichtig zijn.”, is één van de reacties van de betrokkenen. Je verwacht bijna dat de man bang moet zijn omgelegd te worden wanneer hij het pand verlaat.
De belachelijke mate van geheimhouding, die ook nog eens ongrondwettelijk is, buiten beschouwing latend, begin je tijdens het kijken van de film wel goed te begrijpen waarom er zo’n gebrek aan transparantie is. De regels zijn natte vingerwerk en de samenstelling van de organisatie zelf is twijfelachtig om het zacht te zeggen. Zo zouden, volgens de eigen regels, leden ouders moeten zijn van kinderen van een specifieke leeftijdsgroep (tussen vijf en tien jaar, bijvoorbeeld), waaraan praktisch geen van hen voldoet, zo leren we in deze documentaire. Ook blijft de stelling dat er niets bekend of besproken mag worden vanwege mogelijke invloeden niet overeind wanneer leden hun oordelen blijken te bespreken met filmstudiopersoneel. Dat grote studio’s minder de dupe worden van leeftijdskeuringen en vooral de onafhankelijke films in het stof bijten, is dan ook geen verrassing meer. Om achter al deze informatie te kunnen komen, huurt Dick een aantal privé-detectives in, wat voor een aantal interessante, maar meestal (slechts) mild amusante scènes zorgt. Het is goed dat de organisatie blootgelegd wordt, maar Dicks documentaire moet door de dit achtervolgingsverhaal aan inhoud en efficiëntie inboeten.
Er zijn zoveel interessante onderwerpen die de revue passeren, waar nog meer op in kan worden gegaan, dat het betreurenswaardig is dat bijna de helft van de film wordt besteed aan dit detective-aspect. Interessanter is het om op de vreemde oordelen zélf af te gaan en naar achterliggende motieven te zoeken. Zoals de angst voor sex en naaktheid – en dan vooral homoseksuele sex – die zorgen voor strenge keuringen. Tekenend zijn de split-screen scènes waarin vrijwel identieke scènes naast elkaar worden getoond met seksuele handelingen, met als verschil de seksuele geaardheid van de hoofdpersonen, waarbij de heteroseksuele scène een positievere beoordeling krijgt. Lesbische seks in ‘Boys Don’t Cry’ kan niet, maar huisvrouw Diane Lane die door hunk Olivier Martinez bemind wordt, is geen probleem. Maar zelfs gesprekken over seksuele handelingen kunnen soms niet door de beugel. Een scène in ‘Jersey Girl’, waarin Ben Affleck en Liv Tyler over (haar) masturbatie praten, schoot bij het hoofd van de keuringsdienst, Joan Graves, in het verkeerde keelgat. “Ik zou me er ongemakkelijk bij voelen, wanneer mijn zestienjarige dochter hier naar kijkt”, zo was haar verklaring, weet regisseur Kevin Smith ons te vertellen. Waarop zijn antwoord was: “Maar denkt u niet dat uw dochter dit zelf al niet gedaan heeft, dan?”.
Mary Harrons verklaringen zijn ook verhelderend. Voor haar ‘American Psycho’ waren kettingzaagmoorden acceptabel, maar ging de scène waarin Christian Bale sex had met twee vrouwen tegelijkertijd te ver. Maria Bello doet ook een duit in het zakje met betrekking tot haar tedere vrijscène met William H. Macy, die een zwaardere keuring kreeg omdat een stukje van haar schaamhaar in beeld kwam. Dat terwijl een Carmen Electra die met een mes in haar siliconenborst hakt in ‘Scary Movie 3’ totaal geen problemen oplevert. Het lijkt te wijzen op een zeer bekrompen en vreemde beredenering om wat precies aanstootgevend is: een gewelddadige, grappig bedoelde scène, of één met een natuurlijke, liefdevolle seksdaad?
‘This Film Is Not Yet Rated’ is intrigerende kost, op een vlotte manier gefilmd en gemonteerd, met verhelderende voorbeelden en interessante sprekers. Het is alleen te betreuren dat er zoveel tijd wordt besteed aan detectiefje spelen en er niet nog wat meer op inhoud wordt ingegaan. Desalniettemin is deze documentaire een absolute aanrader voor eenieder die film als kunstvorm nauw aan het hart gaat en de expressieve vrijheid van de maker hoog in het vaandel heeft.
Bart Rietvink
Waardering: 3.5
Bioscooprelease: 7 december 2006