This Is My Picture When I Was Dead (2010)
Regie: Mahmoud al Massad | 90 minuten | documentaire
Bashir Meraish is politiek cartoonist in Jordanië. Maar de dertigjarige Palestijn is meer dan dat. Zijn onwaarschijnlijke levensverhaal vormde voor de in Nederland woonachtige filmmaker Mahmoud al Massad aanleiding de ingewikkelde Palestijnse kwestie nog eens onder de loep te leggen. Veel is al gezegd en geschreven over het conflict tussen de Israëliërs en de Palestijnen, dus is het een ware opgave om verrassend voor de dag te komen. Toch slaagt Al Massad daarin, door de situatie te bekijken vanuit de ogen van Bashir, zoon van de invloedrijke PLO-leider Mamoun Meraish – het brein achter tal van aanslagen op Israëlische doelen – die in 1983 vermoord werd door de Israëlische geheime dienst. De toen vierjarige Bashir, die bij zijn vader in de auto zat, werd ook geraakt door de rondvliegende kogels. Aanvankelijk werd dan ook gedacht dat hij de aanslag ook niet overleefd had. In het ziekenhuis bleef het jongetje echter nog te leven. De liefde van zijn vader, zo beschrijft Al Massad, heeft hem in leven gehouden.
Zesentwintig jaar later is Bashir, net als zijn vader, politiek betrokken. Vanuit Jordanië werpt hij met zijn politieke spotprenten een kritische blik op wat er om hem heen gebeurd. Al Massad neemt hem bij de hand en duikt in zijn verleden, en vooral in dat van zijn vader. Wie was zijn vader nou eigenlijk, wat deed hij en wat waren zijn drijfveren? Gesprekken met zijn moeder, oude krijgsmakkers van zijn vader en anderen die hem van nabij meegemaakt hebben leren hem veel over de man die hij eigenlijk nooit echt gekend heeft. Net als Bashir zelf was zijn vader in de kern een idealist, die droomde van een eigen Palestijnse staat. Een droom die in de huidige situatie verder weg lijkt dan ooit. Zijn vader mag dan ‘voor de goede zaak’ zijn gestorven, veel verder is men er niet mee gekomen. Tijdens de gesprekken wordt duidelijk wat er die bewuste augustusdag in 1983 gebeurd is en welke rol die gebeurtenis speelde in het leven van Bashir. Het is interessant om te zien hoe ook hij nieuwe dingen leert over zijn vader, door over hem te spreken met mensen die dichtbij hem stonden. Stuitend: van zijn krijgsmaten van toen leeft er nog slechts één.
Dat Al Massad een vrij open blik heeft en geen standpunt inneemt, is een van de punten die deze film sterk maken. Israël is niet per se de boeman, de Palestijnen zijn niet alleen maar ‘the good guys’. Nergens wordt de vinger gewezen. In plaats daarvan gaat het om diepgaande en integere persoonlijke motieven die mensen kunnen hebben om zich ergens voor in te zetten. Om zo een hoger doel te bereiken. Mamoun deed het op zijn manier, Bashir kiest een andere weg maar is niet minder doelgericht bezig. Dat blijkt wel wanneer we hem aan het werk zien als politiek cartoonist. Voor de Palestijnen is het een zaak van levensbelang om erkend te worden en ze vechten dan ook voor hun recht om te mogen bestaan. Soms tot de dood erop volgt. En geef hen eens ongelijk. Dat is een boodschap die eigenlijk pas na verloop van tijd, een paar uur nadat je deze documentaire gezien hebt, tot je doordringt. Want ‘This Is My Picture When I Was Dead’ (2010) is zo’n film die aanvankelijk langs je heen lijkt te glijden – wellicht door de sobere opzet en het trage tempo waarin de gesprekken aan je voorbij komen, waardoor het moeilijk is je direct aan de film over te geven – maar pas nadat het een tijdje op je heeft kunnen inwerken, binnenkomt.
Patricia Smagge
Waardering: 3.5
Bioscooprelease: 2 december 2010