To Die For (1995)

Regie: Gus Van Sant | 106 minuten | drama, komedie | Acteurs: Nicole Kidman, Matt Dillon, Joaquin Phoenix, Casey Affleck, Illeana Douglas, Alison Folland, Dan Hedaya, Wayne Knight, Kurtwood Smith, Holland Taylor, Susan Traylor, Maria Tucci, Tim Hopper, Michael Rispoli, Buck Henry

Na het minder goed ontvangen ‘Even Cowgirls Get the Blues’ (1993) maakte regisseur Gus van Sant het betere ‘To Die For’ waarin het televisiemedium op een zeer cynische wijze op de hak wordt genomen. Na het filmen van ‘To Die For’ was het Casey Affleck die Gus van Sant een script bracht van zijn broer Ben en diens vriend Matt. Dit zou later het bekende ‘Good Will Hunting’ (1997) worden. ‘To Die For’ is de verfilming van de gelijknamige roman van Joyce Maynard, de schrijfster is ook in de film te zien als Suzannes advocaat. Andersom komt actrice Nicole Kidman voor het boek wanneer het karakter Suzanne zegt dat ze die actrice die zojuist is getrouwd met Tom Cruise zou willen zien. Het verhaal is los gebaseerd op de ware gebeurtenis van lerares Pamela Smart uit Maine die een aantal van haar leerlingen, onder wie haar vijftienjarige minnaar, zover kreeg om haar man te vermoorden. De tv-film die hierover is gemaakt is niet vergelijkbaar met ‘To Die For’. Deze film wordt op een vindingrijke wijze verteld waarbij er steeds van perspectief wordt gewisseld. Suzanne vertelt haar verhaal zittend voor de camera en dit wordt onderbroken en ondersteund door flashbacks van commentaar, interviews, weerberichten, delen van een talkshow en reportages van en met andere mensen. Ieder op zijn beurt deelt zijn of haar gevoelens met de camera.

Nicole Kidman is op dreef als de opportunistische en oppervlakkige Suzanne Stone. De wijze waarop zij praat en de motieven voor haar keuzes uitlegt is een knap staaltje acteerwerk. Hetzelfde kan gezegd worden over de drie jonge acteurs die de hopeloze jongeren spelen die tot het plegen van moord worden gemanipuleerd. Phoenix toont dan al talentvol te zijn als de verliefde sukkel Jimmy of James zoals Suzanne hem als enige noemt. Het was het debuut van Alison Folland die Lydia, een verwaarloosde tiener met overgewicht speelt. Tenslotte speelt Casey Affleck de agressieve etter Russell. Deze leeghoofdige losers zijn maar een al te makkelijk hulpmiddel voor de slinkse Suzanne. Juist om dit soort karakters geloofwaardig neer te zetten moet men sterk acteren. Matt Dillon speelt goedzak Larry Maretto wiens dromen van een gezin botsen met Suzannes ambities. Laat haar oplossing voor het conflict nou net hetgeen zijn waardoor Suzanne die felbegeerde bekendheid dan eindelijk krijgt. Er is een scène waarin Larry zijn toekomstplannen met Suzanne deelt. De camera zoom in en de ruimte buiten de cirkel met Larry wordt donker als bekeken vanuit Suzannes oogpunt. Dit is wellicht de loper van het pistool dat Suzanne psychologisch op haar man richt en ook de beperktheid van haar denken. Tegen het einde van de film springen we terug naar het heden en het verhaal dat Suzanne ons verteld heeft blijkt op video te zijn opgenomen voor een zakelijke afspraak. De ontknoping van de film is even sarcastisch als de titel ‘To Die For’ al voorspelt.

In deze film wordt meerdere malen de werking van de camera op minder intelligente mensen benadrukt. Je bent niemand in Amerika totdat je op tv bent geweest. De film raakt ook onderwerpen als de mediacircussen rondom strafzaken in Amerika en de oneindige fascinatie van het publiek. De film kan vergeleken worden met ‘Network’ (1976), ‘The King of Comedy’ (1993), ‘Being There’ (1979), ‘Serial Mom’ (1994) en ‘Natural Born Killers’ (1995). Het enige punt van kritiek dat enkelen zullen vinden is dat Van Sant niet ver genoeg is gegaan in deze zwarte komedie. Maar de humor in de onnozelheid van sommige karakters en de acteerprestaties maken van To Die For een onbetwistbaar goede film.

Sarita Koendjbiharie

Waardering: 3.5

Bioscooprelease: 8 februari 1996