To Have and Have Not (1944)

Regie: Howard Hawks | 100 minuten | thriller, oorlog, avontuur, romantiek | Acteurs: Humphrey Bogart, Lauren Bacall, Walter Brennan, Dolores Moran, Sheldon Leonard, Walter Szurovy, Marcel Dalio, Walter Sande, Dan Seymour, Aldo Nadi, Audrey Armstrong, Joy Barlow,  Eugene Borden, James Burross, Jack Chefe, Louise Clark, Adrienne D’Ambricourt, Jean De Briac, Marcel De La Brosse, Fred Dosch, Alphonse Du Bois, Elzie Emanuel, Fred Farrell, Lance Fuller, Harold Garrison, Janette Grae, Suzette Harbin, Margaret Hathaway, Frank Johnson, Hal Kelly

Ze werden het meest legendarische Hollywood-koppel uit de geschiedenis van de cinema: Humphrey Bogart en Lauren Bacall. Het was regisseur Howard Hawks die de twee bij elkaar bracht, om samen in de film ‘To Have and Have Not’ (1944) te schitteren. Hawks wilde deze productie gebruiken als lancering van zijn nieuwste ster Bacall, die overigens door zijn vrouw (Nancy ‘Slim’ Gross) werd ontdekt toen ze op de cover van het tijdschrift ‘Harper’s Bazaar’ prijkte. Bogart was 45 en Bacall pas 19, maar dat maakt in de liefde niets uit. Tijdens de opnamen vlogen de vonken over en niet veel later, op 21 mei 1945, trouwden ze. “She’s a real Joe. You’ll fall in love with her like everybody else”, zei Bogart over zijn vierde (!) vrouw. Bogart en Bacall bleven samen tot zijn dood in 1957. Ze maakten samen vier films, waarvan ‘To Have and Have Not’ de eerste was. Deze broeierige klassieker is losjes gebaseerd op het gelijknamige boek van de schrijver Ernest Hemingway en tot een spannend scenario bewerkt door Jules Furthman en Nobelprijswinnaar William Faulkner.

Het verhaal van ‘To Have and Have Not’ begint in 1940, aan het begin van de Tweede Wereldoorlog, op het Franse Caribische eiland Martinique, dat onder het fascistische Vichy-bewind gebukt gaat. De Amerikaan Harry Morgan (Humphrey Bogart) verhuurt er zijn boot voor lucratieve vistochtjes op de Caribische Zee. Hij heeft zich vast voorgenomen om zich niet met heikele politieke kwesties te bemoeien en uitsluitend aan zijn eigen hachje te denken. De zaken lopen echter heel anders wanneer hij in het hotel waar hij verblijft het mysterieuze Amerikaanse meisje Marie ‘Slim’ Browning (Lauren Bacall) ontmoet. De vlam slaat behoorlijk in de pan wanneer ze hem om een vuurtje vraagt. Het wordt allemaal nog gecompliceerder als hij ongewild betrokken raakt bij het verzet tegen het door de vrije Fransen zo gehate Vichy-bewind.

Het idee voor de film ontstond uit een dwaze weddenschap tussen regisseur Howard Hawks en schrijver Ernest Hemingway. Hawks beweerde dat hij zelfs van Hemingways slechtste boek – volgens de regisseur was de roman ‘To Have and Have Not’ namelijk een draak van een boek – een goede film kon maken. Zo gezegd zo gedaan. Bij de opnamen werd er hoofdzakelijk geïmproviseerd door Hawks en zijn fantastische acteurs. Deze na het Bogart-succes ‘Casablanca’ (1942) gemaakte film was nog romantischer dan zijn voorganger en draaide om een liefde die de oorlog dreigde te doen verbleken. Rokkenjager Hawks, die Lauren Bacall eerder dan Bogart had ontdekt en haar liever voor zichzelf had gehad, voelde zich door hun huwelijk verraden, maar schiep grotendeels de personages die Bogart en Bacall ook in het echte leven zouden blijven vertolken.

‘To Have and Have Not’ speelt zich af op Martinique, in tegenstelling tot de roman waar Cuba de plaats van handeling is. Bogart is net als in ‘Casablanca’ (1942) een Amerikaan die tussen ‘vrije’ Fransen is beland en uiteindelijk voor de geallieerden kiest. De vonken die tussen Bogart en de debuterende Bacall overspringen zorgen voor een hoopgevend slot, dat de kijker nog meer bevrediging schenkt dan dat van ‘Casablanca’. Anders dan Rick en Ilsa uit die film, die hun maatschappelijke betrokkenheid boven hun liefde stellen, kunnen Harry en Slim hun relatie in stand houden, omdat ze bereid zijn zich samen voor de goede zaak in te zetten. Hawks zag niets in een vrouw die zijn held alleen een gelukkig huiselijk bestaan kon schenken en daarom werd Bacalls Slim even onverschrokken als Bogarts Harry – een partner die in alle opzichten aan hem gewaagd was. De twee werden omringd door een prima cast met vooral een gedenkwaardige vertolking van Walter Brennan als de alcoholist Eddie, het hulpje van Bogart. Er is de prachtige zwartwitfotografie van cameraman Sid Hickox, begeleid door de spannende score van Franz Waxman. De hese Lauren Bacall zingt zelf het liedje ‘How Little We Know’. Hoagy Carmichael zingt achter zijn onlosmakelijke piano de song ‘Hong Kong Blues’.

Hawks stopte in bijna elke scène uit deze film wel iets smakelijks, bijvoorbeeld de hilarische, maar voor die tijd buitengewoon losbandige amoureuze praatjes van de hoofdrolspelers. Legendarisch is de quote “You know how to whistle, don’t you, Steve? You just put your lips together and… blow”.  Wat ook blijft hangen is Bogart die ambtenaartjes en fascisten snerend toespreekt met de toon van een man die zich geen totalitaire kletspraat laat verkopen. Genoeg memorabele scènes dus in deze prachtige film die echt niet onder hoeft te doen voor zijn veel legendarische voorganger ‘Casablanca’. ‘To Have and Have Not’ is de geschiedenis in gegaan als de film die Bogart en Bacall samenbracht, maar is absoluut veel meer dan dat. Zeker een aanrader voor fans van klassiekers!

Patricia Smagge

Waardering: 4.5

Bioscooprelease: 26 september 1947