Tokyo Godfathers – Tôkyô goddofâzâzu (2003)
Regie: Satoshi Kon | 92 minuten | animatie, avontuur | Originele stemmencast: Tôru Emori, Yoshiaki Umegaki, Aya Okamoto, Shôzô Îzuka, Seizô Katô, Hiroya Ishimaru, Ryûji Saikachi, Yûsaku Yara, Kyôko Terase, Mamiko Noto, Akio Ôtsuka, Rikiya Koyama
Satoshi Kon was een meester van animatie. Met een relatief bescheiden filmografie (hij maakte gedurende zijn loopbaan vier speelfilms en de 13-delige serie ‘Paranoia Agent’, 2004) staat hij bekend als een van Japans meest creatieve en gevierde anime-regisseurs. Kon was als filmmaker diep gefascineerd door de scheidslijn tussen fictie en realiteit. Zijn films kunnen het beste worden beschreven als fantasierijke hersenkrakers, met een grote nadruk op mentale gezondheid en het onderbewustzijn. Regisseurs als Darren Aronofsky en Christopher Nolan hebben zich tijdens hun carrière meermaals laten beïnvloeden door het werk van Kon. Aronofsky’s ‘Requiem for a Dream’ (2000) bevat scènes die exact zijn gemodelleerd naar het Hitchcockiaanse ‘Perfect Blue’ (1996) en Nolans ‘Inception’ (2010) is plotgewijs sterk verwant aan het visueel verbluffende ‘Paprika’ (2006).
‘Tokyo Godfathers’, de derde speelfilm van Kon, is nogal een anomalie binnen zijn oeuvre. In tegenstelling tot zijn andere, meer uitdagende werken bevat deze film geen sciencefiction-elementen en is hier juist sprake van een grote dosis komedie. Kon baseerde zijn film op het kerstverhaal ‘The Three Godfathers’ van Peter B. Kyne, waarvan de gelijknamige verfilming uit 1948 van John Ford de bekendste iteratie is. De versie van Kon heeft echter geen overdreven sentimentele kern zoals veel andere kerstfilms. Dit is een onconventionele vertelling, waarin drama en humor geslaagd hand in hand gaan.
De film gaat over drie daklozen in Tokyo, Gin, een alcoholist die zijn familie verloor door zijn gokverslaving, Hana, een transvrouw die vroeger in een gaybar werkte en Miyuki, een weggelopen tienerdochter van een politieagent. Terwijl ze op kerstavond een berg afval aan het doorspitten zijn, horen ze het gehuil van een baby. Het blijkt een pasgeboren kindje te zijn, achtergelaten tussen het vuil. “Zorg goed voor het kind”, staat er onverschillig op een bijgevoegd briefje. Hana stelt voor om de zuigeling te adopteren, maar Gin en Miyuki slingeren haar onmiddellijk terug naar de realiteit. Hoe moeten drie daklozen immers met succes een baby onderhouden? Ze vinden uiteindelijk een compromis in het opsporen van de ouders, iets wat makkelijker gezegd dan gedaan is. De stad is groot en niet welgezind voor mensen zonder huis.
De plot van ‘Tokyo Godfathers’ is niet bepaald uniek te noemen. De opzet van het verhaal is een bekend gegeven van tal van kerst-gerelateerde kronieken, en bepaalde situaties waarin de karakters verwikkeld raken hebben we al eens eerder gezien. Nee, de kracht van de film schuilt dan ook in zijn esthetische vormgeving, onderliggende motieven en kleurrijke personages. ‘Tokyo Godfathers’ is een potpourri van stijlen en emoties, die door Kons vindingrijkheid altijd succesvol samensmelten. Dit is een kerstfilm zoals je ze eigenlijk zelden ziet.
De band tussen de drie hoofdkarakters ligt centraal in ‘Tokyo Godfathers’. Gin, Hana en Miyuki zijn drie verschoppelingen die elkaar onder de meest barre omstandigheden gevonden hebben. Samen vormen zij een excentriek en disfunctioneel gezin. Hun onbesproken verbond is gebaseerd op een gedeelde zelfhaat; alle drie hebben het gevoel dat ze het verdienen om dakloos te zijn. De mensen om hen heen lijken deze gevoelens alleen maar te versterken. In de metro worden zij voortdurend kwaad aangekeken vanwege hun geur. In winkels worden zij gevraagd om te vertrekken. Er zijn ’s nachts groepen jongeren die voor de sport jacht op daklozen maken. De stad waarin Gin, Hana en Miyuki wonen is simpelweg een gevarenzone, en zij zijn het doelwit.
Toch zakt ‘Tokyo Godfathers’ nooit volledig weg in malaise. Dit is een zeer komische film, laat daar geen twijfel over bestaan. Een groot deel van de humor komt voort uit de altijd bewegende wereld die Kon hier vorm weet te geven. De film bruist van de energie en er is veel aandacht voor kleine details. Van de vloeiend geanimeerde gezichtsuitdrukkingen, tot de sfeervolle, besneeuwde shots van de metropool Tokyo, tot de talloze verborgen knipogen op de achtergrond. De film bezit een zekere zelfspot, maar vervalt nooit in dwaasheid. ‘Tokyo Godfathers’ heeft oprechte liefde voor zijn karakters. Gedurende alle bizarre plotverwikkelingen blijven zij de focus behouden. Dat deze karakters je op het ene moment aan het lachen krijgen, en het volgende moment emotioneren, getuigt van hoe goed ze geschreven zijn.
‘Tokyo Godfathers’ is een meeslepende, humorvolle en welgemeende film. Het is misschien niet je standaard kerstfilm, maar dat maakt het dan ook tot een unieke ervaring. Voor degenen die eigenlijk wel klaar zijn met de traditie om elk jaar dezelfde, zoetsappige kerstfilms te kijken, is ‘Tokyo Godfathers’ het ideale tegenrecept.
Len Karstens
Waardering: 4.5