Tori et Lokita (2022)

Regie: Jean-Pierre Dardenne, Luc Dardenne | 88 minuten | drama | Acteurs: Pablo Schils, Joely Mbundu, Alban Ukaj, Tijmen Govaerts, Charlotte De Bruyne, Nadège Ouedraogo, Marc Zinga, Claire Bodson, Annette Closset, Thomas Doret, Ngindu Tshimpanga Dieudonné, Amel Benaïssa, Leonardo Raco

De kleine Tori en zijn grote zus Lokita, twee minderjarige vluchtelingen, vechten voor een plekje in hun nieuwe thuisland België. Omdat ze Tori (Pablo Schils) in zijn geboorteland Kameroen als tovenaarskind beschouwen, heeft hij op basis van de gewelddadige vervolging die hij onderging inmiddels een verblijfsvergunning gekregen. Echter zijn zus Lokita (Joely Mbundu) nog altijd niet. De immigratiedienst onderwerpt de jonge vrouw aan zeer gedetailleerde ondervragingen over haar afkomst en hoe ze Tori kent. Elke avond vooraf oefenen de twee op de stressvolle verhoren die Lokita soms in een paniekaanval verlaat wanneer ze weer nul op het rekest krijgt. Ondertussen werken ze in deze limbo van bestaansonzekerheid (Lokita mag zonder verblijfsvergunning geen studie volgen of baan hebben) als drugskoeriers voor de crimineel Betim (Alban Ukaj) om hun schuld af te lossen bij mensensmokkelaars en om familie in Afrika te steunen. Langzaam raken ze steeds ernstiger verstrikt in het criminele milieu waar vooral het recht van de sterkste geldt en iedereen klaarstaat om de ander een oor aan te naaien. Het hechte tweetal leeft dan ook permanent tussen hoop en vrees. Met de zekere hand van ouwe rotten in het regie vak, de Belgische broers Jean-Pierre en Luc Dardenne, is ‘Tori et Lokita’ een aangrijpend en spannend drama geworden met in zijn centrum een vriendschap die ongekende veerkracht en altruïsme herbergt.

De grote genegenheid tussen de pientere Tori en zachtaardige Lokita vormt het kloppend hart van de zeer energieke en maatschappelijk getergde film. Als verweesde zus en broer bieden de twee elkaar rust in het hoofd en bescherming tegen de boze buitenwereld. Ze tekenen onder meer voor elkaar en zingen elkaar in slaap wanneer één van de twee er emotioneel doorheen zit. Lokita helpt Tori met school en hij rent ongeacht waar om kalmeringspillen als ze een paniekaanval heeft. Hun innige en creatieve band is op zijn sterkst tijdens grote dreiging. Om uit de schulden te raken en een verblijfsvergunning te kopen gaat Lokita in op een duivels aanbod van Betim om een wietloods te beheren voor onbepaalde tijd. Maar ze mag absoluut geen contact met de buitenwereld onderhouden, dus ook niet met Tori. De scheiding drijft de twee juist naar elkaar toe en versterkt alleen maar hoe inventief en geslepen beiden zijn in het overleven voor de ander.

De vele morele schakeringen en bijna existentiële angst voor een onbarmhartige samenleving echoot de Duitse noodlotsdrama’s en hardvochtige Amerikaanse film noirs van de regisseur Fritz Lang. Goed en slecht lopen op haast systematische wijze schichtig en omzichtig door elkaar heen in Langs wereld en uiteindelijk is het de goedwillende mens die het meest lijdt onder de acties van de kwaadwillende. In ‘Tori et Lokita’ heeft het gebruik en misbruik van personages onderling eveneens een bijna angstaanjagende symmetrie. Zo heeft het immigratiebeleid het wantrouwen tegenover mensen zowat ingebouwd. Het kiest voor het opsporen van vormfouten in getuigenissen en niet om mensen in de basis te vertrouwen. Als de overheid op die manier omgaat met potentiële nieuwe burgers is het geen verrassing dat mensen in dit verhaal van boven naar beneden liegen en elkaar misbruiken om de dag zelf winstgevend af te kunnen sluiten. Deze zorgelijke blik op het maatschappelijk moraal is een standaard gegeven in de Dardenne films. Het alledaagse kwaad in de verhalen van de broers schurkt dicht aan tegen wetmatigheden zoals we die in de natuur tegenkomen. Fritz Lang zou instemmend hebben geknikt: voor hem is het leven onderaan de maatschappelijke ladder er één van geboren tragiek.

Een economische doch subtiele manier van vertellen is wel toevertrouwd aan de broers Dardenne. Het geoliede tandem vindt voor ‘Tori et Lokita’, een film van onder de negentig minuten, wederom een prima balans tussen een minutieus uitgeplozen verhaal en gedreven sociaal engagement. Het hadden je eigen kinderen kunnen zijn, ware het niet dat Tori en Lokita behoren tot de immer groeiende groep aan minderjarige asielzoekers die zonder voogden door Europa zwerven. Tori’s voordracht aan het einde is in al zijn simpelheid dan ook een onomwonden sneer richting de manier waarop westerse landen deze groep in de steek laten, verder traumatiseren en misschien zelf richting de onderwereld duwen met hun immigratiebeleid. Tegelijkertijd laat de film in de zieltogende laatste scène de deur op een kiertje staan voor een goed leven.

Roy van Landschoot

Waardering: 4

Bioscooprelease: 20 oktober 2022
DVD-release: 16 december 2022