Touki-Bouki (1973)

Regie: Djibril Diop Mambéty | 85 minuten | drama | Acteurs: Magaye Niang, Myriam Niang, Christoph Colomb, Mustapha Ture, Aminata Fall, Ousseynou Diop, Ndou Labia

Een arm koppel uit Senegal rijdt op een motor met een schedel van een stier over de zanderige wegen. Ze willen zo snel mogelijk Dakar verlaten voor Parijs, om daar een beter leven op te bouwen. Op een vastlopende langspeelplaat zijn de woorden ‘Paris, Paris, Paris…’ te horen van Josephine Baker. Deze Afrikaanse Bonnie en Clyde trekken het niet langer en besluiten een rijke man te beroven. Hun plan is simpel en effectief, maar zelfs in het armoedige Senegal is de politie op zijn hoede.

Hoofdrolspelers Mory (Magaye Niang) en Anta (Myriam Niang) zijn twee uiteenlopende karakters. Mory is een herder en een boef, die continu het randje opzoekt. Anta daarentegen is een studente aan de Universiteit van Dakar. Beiden zijn dromers. Parijs is voor hun de plek waar alles mogelijk is en waar ze Afrika achter zich kunnen laten. De plannetjes van Mory worden in gang gezet door Anta, die zo haar twijfels heeft over zijn wilde ideeën. Hoewel het een koppel is, hebben ze wel verschillende wensen. De dynamiek tussen Mory en Anta zorgt voor een interessante samenwerking. Het is maar de vraag of hun relatie stand kan houden als het ze lukt om de grote oversteek te maken naar Parijs. Mory heeft het idee dat hij snel geld kan verdienen en als een prins kan leven, terwijl Anta een realistischere blik op de werkelijkheid heeft.

Dankzij Martin Scorsese’s World Cinema Project kreeg ‘Touki Bouki’ in 2008 een restauratie waardoor de film populairder werd. Reden voor de keuze van deze film was dat het een ‘rauwe en energieke film is die wil exploderen’, aldus Scorsese. Regisseur Djibril Diop Mambéty pakte op achtentwintig jarige leeftijd een camera op en begon met een budget van dertigduizend dollar te filmen. Geïnspireerd door de Franse regisseur Jean-Luc Godard (bekend van ‘À bout de souffle’) maakte Mambéty zijn eerste lange speelfilm. Het is niet moeilijk om te zien dat Godard een groot voorbeeld was voor Mambéty. Veel elementen van nouvelle vague periode komen terug in ‘Touki Bouki’, zoals de aparte camerastandpunten, het gedempte geluid van dialogen en experimentele gebruik van audio. Zo is er een scène waarin een vrouw schaterlacht naar hoofdrolspeler Mory (Magaye Niang), alleen is er in plaats van een normale lach het gekrijs van een vogel te horen. De combinatie van de speelse nouvelle vague en het ruige Senegal van de jaren 70 is uiterst uniek en verrassend. Fans van de films uit de nouvelle vague zullen smullen van de ambitieuze stijl van Mambéty.

Dat ‘Touki Bouki’ een rauwe film is, komt ook terug in een paar gruwelijke scènes waarin dieren geslacht worden. Misschien iets te veel van het goede als het gaat om experimenteren met film, al zet het wel direct de toon van harde realiteit in Senegal. Het staat symbool voor de manier waarop Afrika niet kan ontsnappen aan de greep die de ‘slachters’ (denk aan kolonisatie en uitbuiting van het Westen) hebben op het continent. Desondanks is ‘Touki Bouki’ een film die op verschillende manieren eruit springt. Het is kleurrijk, gewaagd en heeft een frisse blik op de invloedrijke nouvelle vague periode. Niet voor niets een van de meest opmerkelijke avant-garde films uit Afrika.

Job Vijftigschild

Waardering: 4