Tunnel Rats (2008)

Regie: Uwe Boll | 97 minuten | actie, drama, oorlog, avontuur, geschiedenis | Acteurs: Michael Paré, Wilson Bethel, Mitch Eakins, Erik Eidem, Brandon Fobbs, Jane Le, Scott Ly, Rocky Marquette, Garikayi Mutambirwa, Nate Parker, Brad Schmidt, Jeffrey Christopher Todd, John Wynn, Adrian Collins, Scott Cooper

De beruchte – want vaak tot slechtste regisseur gebombardeerde – Duitse filmmaker Uwe Boll heeft in een interview te kennen gegeven dat hij het zo opvallend (en irritant) vindt dat er in vrijwel iedere recensie van zijn films begonnen wordt met het bespreken van (de heisa rond) zijn persoon zelf, en er dan vervolgens een enkele alinea overblijft om iets over de film te zeggen. Toch ontkom je er niet aan om de reputatie van Boll aan te stippen alvorens zijn films zelf te bespreken, al is het maar om deze in het juiste perspectief te zetten. Want, ja, hij heeft inderdaad amateuristische, of ronduit slechte films geproduceerd, vaak gebaseerd op videogames, maar er zijn oneindig veel slechtere filmmakers op deze planeet aanwezig en Boll heeft op zijn minst een eigen, creatieve visie, die soms voor leuke verrassingen kan zorgen. Zoals de politieke satire ‘Postal’, waarin Boll met alles en iedereen de spot dreef en hij geen enkele soort humor, sensatie, of “slechte smaak” uit de weg ging. Hij schoot daarbij minstens zoveel raak als mis en wist zelfs nog wat aardige acteurs te presenteren. Vervolgens heeft dit “enfant terrible”, deze guerrilla filmer, het in 2008 zowaar in zijn ouwe bol gekregen om een Vietnamfilm uit te brengen. En wat schetst de verbazing van deze recensent: het is alweer geen prul! De film is zelfs degelijk te noemen.

Om het enthousiasme enigszins te temperen: dit is geen politiek of psychologisch complex Vietnam-epos die de kijker nieuwe inzichten verleent in de motivaties van de verschillende partijen of naties, of diep in de ziel van een soldaat kijkt. Ook al wordt er middels de filmposter en dvd-hoes een visuele parallel getrokken met de gelauwerde Vietnamfilm ‘Platoon’, ‘Tunnel Rats’ is een film die zich eigenlijk overal zou kunnen afspelen, en in de basis gewoon een beklemmende achtervolgingsfilm is. Net als Neil Marshall in ‘The Descent’, weet Uwe Boll optimaal gebruik te maken van nauwe, donkere tunnels om claustrofobische gevoelens op te wekken bij de kijker. Helemaal wanneer er hiernaast nog gevaar dreigt in de vorm van boobytraps of Vietnamese soldaten met een mes of vuurwapen, bereikt de spanning een hoogtepunt. En aangezien dit gevaar eigenlijk continu aanwezig is, en er veel tijd in de tunnels wordt doorgebracht, kan er gesproken worden van een effectieve filmbeleving, waarbij de kijker bijna geen moment rustig achterover kan zitten en altijd op zijn hoede moet zijn.  De tunnels zijn net genoeg voor één persoon om erdoor te kunnen dus het benauwde gevoel maakt zich eigenlijk al meester zodra een soldaat het kruiphol ingaat. Echt spannend wordt het wanneer de mannen buiten de tunnel ineens schoten horen en een Amerikaanse soldaat moet kruipen voor zijn leven om niet meteen in zijn graf te eindigen. Hij moet er snel uitgetrokken worden, gevolgd door een paar granaten in het hol, om de vijand(en) in de tunnel uit te schakelen. Nog een huiveringwekkend moment vindt plaats wanneer een soldaat nietsvermoedend uit een hol wil kruipen, na eerst behoedzaam geseind te hebben met zijn zaklamp. De kijker ziet echter al dat hij wordt opgewacht door een Vietnamese vrouw met een puntige stok. Of wat te denken van een confrontatie tussen een Amerikaanse en Vietnamese soldaat in een tunnel, een ervan gewapend met een mes. Hoe vecht je tegen elkaar als je je nauwelijks kunt bewegen? En hoe passeer je een zojuist gemaakt slachtoffer in de tunnel, als er slechts ruimte is voor één? Het antwoord hierop is gruwelijk, maar wellicht de enige oplossing (al ziet het er in de film onrealistisch eenvoudig uit).

Boll maakt er, ondanks de vrij basale slasher/achtervolgingsstructuur, geen zwart-wit strijd tussen de goeden en de slechten van, en er worden van beide kanten motivaties gegeven voor de strijd of bloedlust en aan beide kanten zitten er beschaafde types tussen (hoewel de balans toch in het voordeel van de Vietnamezen lijkt uit te vallen). Ondanks de sterke scènes in de tunnels en de poging tot een uitgebalanceerd perspectief, zijn de momenten die voor drama of uitdieping moeten zorgen schaars of summier geschetst. Er wordt geen of nauwelijks een politieke of geschiedkundige context geschapen en personages hebben weinig dimensies. Het acteerwerk is daarbij wisselend, maar over het algemeen acceptabel. Verwacht bij ‘Tunnel Rats’ geen échte oorlogsfilm, maar eerder een “vermakelijk” verhaal over een groep soldaten die zich bezighoudt met een onderbelicht aspect binnen de oorlog (in Vietnam). Pathos en contemplatie blijven grotendeels achterwege (al poogt Boll dit met de laatste scène van de film wel op te wekken), maar qua actie en en spanning presteert ‘Tunnel Rats’ prima.

Bart Rietvink