Turist (2014)
Regie: Ruben Östlund | 118 minuten | drama | Acteurs: Johannes Kuhnke, Lisa Loven Kongsli, Vincent Wettergren, Clara Wettergren, Kristofer Hivju, Fanni Metelius, Karin Myrenberg, Brady Corbet, Johannes Moustos, Jorge Lattof, Adrian Heinisch, Michael Breitenberger
De rampenfilm is in de filmgeschiedenis een klein, maar succesvol niche gebleken. Niet alleen staan dit soort films garant voor esthetisch spektakel, ook zijn ze in staat om in het hoofd van personages te kruipen. Want hoe gedragen mensen zich in dit soort buitengewone situaties? Door het uitvergroten van dit soort omstandigheden, komen wij als toeschouwer dus iets te weten over de mensheid. En over onszelf.
Dat principe pakt in ‘Turist’ solide uit. Hier geen vulkanen, tornado’s of buitenaarde invasies. Het alomtegenwoordige lawinegevaar op skivakanties staat centraal. Die alledaagsheid heeft als effect dat de bedreiging onaangenaam dichtbij komt. De problemen waar de personages voor komen te staan voelen levensecht aan. En dat terwijl de vakantie nog zo goed begon voor het Zweedse gezin dat de kern vormt van ‘Turist’.
Vader Tomas heeft de wintersport welverdiend. Het werk vreet normaliter al zijn tijd op. In de Franse Alpen kan hij eindelijk weer eens wat tijd aan zijn gezin besteden. Moeder Ebba is maar al te blij dat hij zich nu op hun twee kinderen richten kan. Het gezin doet alles met elkaar. Samen skiën, samen tandenpoetsen en ze slapen zelfs samen in één bed. Ze genieten van de stug schijnende zon, van elkaars gezelschap en van hun tijd op de pistes. Toch is niet alles pais en vree. De werktelefoon gaat bijvoorbeeld nog wel heel vaak. Het staat hun plezier echter niet in de weg.
Dat verandert wanneer de vier op een terras van een hoog in de bergen gelegen restaurant van een lunch genieten. Het uitzicht is fenomenaal. Als een bewust opgewekte lawine naar beneden raast, komen al snel de fototoestellen en telefoons tevoorschijn. Maar dan komt de sneeuwmassa wel heel dichtbij. Meerdere mensen beginnen van angst te gillen. Zo ook de kinderen van Tomas en Ebba. Wanneer laatstgenoemde schreeuwt om hulp, blijkt Tomas er instinctief als een haas vandoor gegaan te zijn. Ho maar, vrouwen en kinderen eerst. Uiteindelijk wordt het terras alleen met een laag stuifsneeuw bedekt, maar het kwaad is geschiedt. Kunnen de twee ouders elkaar nog wel vertrouwen in tijden van nood?
De nawerking van de lawine wordt in ‘Turist’ beheerst uitgewerkt. De verhoudingen komen steeds meer onder druk te staan. Kleine onvolkomenheden worden grote breuken. Voortdurend heerst het gevoel van constante dreiging, mede mogelijk gemaakt door de stuwende muziek. De woede van Ebba jegens haar man krijgt aldoor grotere vormen. De kinderen reageren door zich tegen hun ouders af te zetten. Tomas doet intussen alsof zijn neus bloedt, daarmee de kloof vergrotend. En dan is de film nog maar twintig minuten onderweg. Hoewel het tempo en de spanning regelmatig wel erg ver wegzakt en de film soms wat onevenwichtig overkomt, lijkt de neerwaartse spiraal waar de familie zich in bevindt niet meer door te breken. Als een metaforische lawine stort het gezin met een pijnlijke snelheid de afgrond in.
Lawines vormen heden ten dage een veel voorkomende bedreiging in skioorden. Met de toename van het aantal wintersporters en het risico dat ze bewust ondergaan door off-piste te verhuizen, wordt de kans op ongelukken vergroot. De invloed die dat heeft op de gezinssituatie is immens. Met ‘Turist’ brengt regisseur Ruben Östlund een relevante film die het menselijke gedrag bij dit soort situaties op knappe en intense manier blootlegt.
Wouter Los
Waardering: 4
Bioscooprelease: 19 februari 2015
VOD-release: 23 juni 2015
DVD- en blu-ray-release: 23 juni 2015