Tussenstand (2007)

Regie: Mijke de Jong | 80 minuten | drama | Acteurs: Elsie de Brauw, Marcel Musters, Stijn Koomen, Jeroen Willems, Joan Nederlof, Jennifer St. Jago, Shireen Strooker

‘Tussenstand’ biedt ons een diepgaand en heftig inzicht in het leven van Roos (Elsie de Brauw) en Martin (Marcel Musters). Zij zijn gescheiden en hebben een zoon Isaac (Stijn Koomen). Isaac woont bij zijn moeder, maar heeft zich helemaal teruggetrokken in zijn eigen leven en komt bijna zijn kamer niet uit. Roos en Martin treffen elkaar nog regelmatig. Zij hebben hun scheiding eigenlijk nog niet verwerkt, maar ‘moeten’ met elkaar over de problemen van hun zoon ‘overleggen’. Bij deze gesprekken komt al het oude zeer van hun relatie steeds weer in alle heftigheid naar boven. Luisteren naar elkaar doen zij nauwelijks, hun gesprekken zijn vooral eenzijdige betogen waarin zij de ander van het eigen gelijk proberen te overtuigen.

Deze gesprekken zijn met de camera dicht op het gezicht opgenomen en laten zo tot in alle aders en vezels de emoties zien die de persoon op dat moment in zich heeft. Die discussies tussen Roos en Martin zijn vlijmscherp, ze treiteren elkaar verbaal, de een is verbaal nog sterker dan de ander. De dialogen zijn bijzonder spitsvondig maar tegelijkertijd voor ieder mens in hoge mate herkenbaar. Hun onvermogen om echt met elkaar en over hun zoon te praten komt al in het begin duidelijk naar voren.

Martin ziet de door Roos geschetste problematiek in het geheel niet en bagatelliseert alles. Hij vindt het typisch vrouwelijk gezeur van een ex-echtgenote. En passant wil hij wel natuurlijk gaarne zijn eigen superioriteit aantonen. Roos laat zich in deze gesprekken evenmin onbetuigd en gaat er ook stevig in. Elkaars vliegen afvangen, elkaar niet willen begrijpen of elkaar met debating trucs de grond inboren.

Emoties en sarcasme, het zit er op magnifieke wijze in en de acteurs gaan er met hart en ziel in en tegenaan. Die emoties worden verder benadrukt door de gevolgde wijze van filmen en de montage. Tijdens de gesprekken is de camera als het ware in hun huid gekropen. Beide personen zijn afwisselend sympathiek en antipathiek, al hun menselijke zwakheden worden knap getoond door de wijze van monteren en het soms omwisselen van de argumenten als hetzelfde gesprek ineens vanuit de gezichtshoek van de andere persoon wordt gespeeld. Tegenover dit verbale geweld van Roos en Martin staat Isaac die geen woord spreekt en zich helemaal heeft teruggetrokken.

Ouders die uit elkaar gaan wordt steeds gewoner, maar voor de kinderen blijft het een drama. In de chaos van conflicten, verdriet en boosheid raken kinderen vaak de weg kwijt. Problemen zijn vaak het gevolg. De stilte en afzondering van Isaac staat in enorm contrast tot de woordenexplosies van zijn ouders en zorgen naast deze tegenstelling tegelijk voor een mooie balans in de film. Kan hij zich uit dit zelfgekozen isolement bevrijden?

Mijke de Jong verkreeg eerder bekendheid met ‘Hartverscheurend’, ‘Broos’ ‘Uitgesloten’ en het veelgeprezen ‘Bluebird’. ‘Bluebird’ werd ook ingezet in het kader van het aanpakken van ‘pesten’ op school. ‘Tussenstand’ is op een bijzondere manier ontstaan. Het uiteindelijke filmresultaat is een optelsom waar de acteurs Marcel Musters en Elsie de Brauw, maar ook andere tegenspelers een wezenlijk aandeel in hebben gehad, een soort totaal-project. Een in kwantiteit kleine bezetting, maar in kwaliteit hoge uitkomst.

Een film die bijna een therapeutische werking kan hebben voor mensen met relatieperikelen, de analyses die hier gemaakt worden zijn uiterst herkenbaar en extreem geloofwaardig. Vlijmscherp, cynisch en sarcastisch, maar ook humoristisch, ontroerend en intiem. Een heuse parel!

Rob Veerman

Waardering: 4.5

Bioscooprelease: 8 november 2007