Twee vrouwen – Twice a Woman (1979)

Regie: George Sluizer | 108 minuten | drama, romantiek | Acteurs: Bibi Andersson, Sandra Dumas, Anthony Perkins, Charles Gormley, Gregor Frenkel Frank, Kitty Courbois, Hans Veerman, Tilly Perin-Bouwmeester, Astrid Weyman, Adrian Brine, Arnold Gelderman, Bernard-Pierre Donnadieu, Joop Admiraal, Walter van Canoy, Tim Beekman

In het project Beelden voor de Toekomst werken het Filmmuseum, de Vereniging Openbare Bibliotheken, Beeld en Geluid, het Nationaal Archief, de Centrale Discotheek Rotterdam en Kennisland samen aan het redden en beschikbaar maken van het Nederlandse audiovisuele erfgoed. Ofwel: men restaureert en digitaliseert de boel, om het voor toekomstige generaties te kunnen bewaren, immers: filmnegatieven hebben verre van het eeuwige leven. De eerste film die in het kader van deze grote culturele operatie is gered, is ‘Twee vrouwen’ (1979) van George Sluizer, naar het gelijknamige boek van Harry Mulisch.

Dat Sluizers film de eerste is, is geen toeval. De film komt uit tijdens de derde editie van de landelijke campagne Nederland Leest, waarin veel aandacht is voor diezelfde Harry Mulisch. Nu deze film gerestaureerd en gedigitaliseerd is, ligt er nog circa duizend uur film van anderen te wachten op restauratie en ruim 40.000 op digitalisering. Genoeg te doen nog dus! Dat het bij ‘Twee vrouwen’ meer betreft dan ‘slechts’ een digitalisering, is na het zien van de film absoluut duidelijk: de beeldkwaliteit is uitstekend en als je het niet zou weten komt het waarschijnlijk niet in je op dat hij bijna dertig jaar geleden is gemaakt. De kleuren zijn helder en fris, als uit deze tijd. Bovendien zouden de gebruikte interieurs zo uit deze tijd kunnen komen, wijde broekspijpen en seventies kapsels kun je makkelijk laten aanmeten en oldtimers (een mooie ouwe Citroën GS, of een VW Kever) zijn te huur, dus daaraan zie je ook niet de leeftijd van de film. Pas wanneer personages naar buiten gaan en je de oude Dam (Amsterdam) herkent en de Kalverstraat, met winkels die er niet meer zijn en je ziet rechts naast de Dam het gebouw van de Amsterdam Rotterdam Bank (tegenwoordig ABN/AMRO), weet je zeker dat deze film ook echt in die tijd is opgenomen.

Belangrijker is echter dat het verhaal niet gedateerd is. De teksten zijn scherp en zetten aan tot nadenken over de immer herkenbare thema’s, zoals liefdespijn en strijd tussen de seksen. De plot is subtiel ineen geweven, met mooie lijnen naar het verleden en hoe dingen terugkomen. Acteerwerk is in principe in orde, maar soms ook wat houterig. Dat laatste heeft te maken met de afzichtelijke keuze alle dialogen van dit Nederlandse verhaal in het Engels te laten voeren, terwijl de acteurs, op Anthony Perkins na, niet native speakers zijn, waardoor een en ander net iets moeilijker bekt. Engels zou beter zijn voor de internationale markt. Maar ja, die had sowieso al moeite met het (typisch Nederlandse) controversiële onderwerp. Regisseur Sluizer slaagde er vanwege die controverse bijvoorbeeld niet in voor de hoofdrol een grote Amerikaanse actrice als Jane Fonda te strikken. Men was bang dat deze rol de carrière zou schaden. Daar zat de jonge Sandra Dumas (in de rol van Sylvia) niet mee. Sluizer vond haar in de kroeg en sleepte haar voor de camera. Veel grote rollen deed ze daarna niet meer. Niet omdat niemand haar wilde, integendeel, nee, ze wilde zelf niet. Haar obstinate karakter, die ze ook op de set toonde – ze deed alles precies zoals ze het zelf wilde – komt haar rol zeer ten goede. Als een indrukwekkende, Lolita-achtige, zelfverzekerde jonge vrouw, doet ze bij (oudere) mannen én vrouwen het bloed sneller stromen.

De inmiddels zesenzeventig jaar oude Sluizer die internationaal doorbrak met ‘Spoorloos’ (1988) en de Amerikaanse remake ‘The Vanishing’ (1993), hoeft zich nergens voor te schamen. Dat de controverse rond homoseksualiteit in films niet meer zo groot is (getuige het grote succes van ‘Brokeback Mountain’; 2005), doet dankzij het universele thema en solide regie nauwelijks af aan het boeiende gehalte van het verhaal van deze film uit 1979. ‘Twee vrouwen’ mag (weer) gezien worden.

Arjen Dijkstra

Waardering: 3.5

Bioscooprelease: 23 mei 1979
Bioscooprelease: 16 oktober 2008 (re-release, digitale restauratie)
DVD-release: 1 februari 2019 (exclusief bij de Volkskrant)
DVD-release: 23 april 2019