Two-Legged Horse – Asbe du-pa (2008)
Regie: Samira Makhmalbaf | 97 minuten | drama | Acteurs: Ziya Mirza Mohamad, Haron Ahad, Gol-Ghotai, Khojeh Nader, Yasin Tavildar
Mensen zijn tot de meest verschrikkelijke daden in staat. Wanneer hier in films aandacht aan wordt besteed, gaat het echter meestal om oorlogsdrama’s of worden karakters in beknellende posities gemanoeuvreerd, waardoor ze geen andere uitweg meer zien. Zo niet in ‘Two-Legged Horse’, de vierde lange speelfilm van de nog jonge Iraanse regisseuse Samira Makhmalbaf. Deze film legt de menselijke neiging tot sadisme bloot op een manier die ongewoon is in de hedendaagse cinema. Zo rauw en realistisch krijg je het maar zelden opgediend.
Een jonge invalide jongen in Afghanistan blijft alleen thuis achter, omdat zijn welgestelde vader zijn zusje naar het ziekenhuis moet brengen. Het joch is niet mobiel – hij mist beide benen door een ontplofte landmijn, die verder aan zijn moeder het leven heeft gekost. Om hem onder andere van en naar school te brengen, neemt zijn vader de sterke, maar straatarme en vermoedelijk licht verstandelijke gehandicapte Guiah in dienst. Die is dolblij met de 1 dollar per dag die hij voor zijn werkzaamheden als ‘lastdier’ ontvangt en er is hem alles aan gelegen om zijn baantje, hoe vernederend ook te behouden. De gehandicapte jongen behandelt Guiah slecht. Hij noemt hem voortdurend ‘paard’ of ‘ezel’, slaat hem met een twijg als ware hij een echt paard en gooit stenen naar hem. Dit lijkt echter vooral voort te komen uit jaloezie. De jongen heeft geen vrienden en is vanwege zijn fysieke handicap continu van anderen afhankelijk. Ook al is zijn vader nog zo rijk. De arme Guiah bezit echter een sterk lichaam met vooral twee goed functionerende benen en de jongen kijkt voortdurend afgunstig naar zijn slaaf.
Was dit een conventionele Hollywoodfilm geweest, dan zou er ongetwijfeld vanzelf een band zijn gegroeid tussen meester en slaaf, waarbij de eerste zijn fouten zou inzien. Maar het pijnlijke aan deze film is, dat dat juist niet gebeurt. De jongens beginnen wel degelijk naar elkaar toe te groeien, maar het rijkeluiszoontje blijft zich afzetten tegen zijn afhankelijkheid en behandelt Guiah steeds meer als echt paard. Zo moet hij in de stal slapen en krijgt hij stro te eten. De vernedering en vooral de fysieke martelingen die Guiah moet ondergaan, maken ‘Two-Legged Horse’ een zware film om naar te kijken. Bovendien gebeurt er relatief weinig en gebruikt Makhmalbaf een a-typische vertelstijl. Het verhaal van Guiah wordt doorkruist met beelden van een pasgeboren veulentje en nu en dan worden scènes gepresenteerd zoals ze zich misschien in het hoofd van Guiah afspelen, waarbij hij zijn meester van zich afgooit. Uiteindelijk duurt de film als meditatie op sadisme (maar ook vooral masochisme) net iets te lang.
Het verhaal is prachtig in beeld gebracht, dat wel, maar weet ondanks alle ellende net niet genoeg te beklijven, doordat het nogal stuurloos blijft. Er worden geen antwoorden gegeven en het blijft onduidelijk wat er precies in Guiahs hoofd omgaat. Hij zet zich af en toe uitgesproken af tegen zijn meester, maar blijft toch telkens terugkomen. Dat lijkt hij niet te doen om het geld, maar eerder uit een soort gevoel van verbondenheid. Aan het einde blijft toch het idee in de lucht hangen dat er meer te doen valt met de ongewone relatie tussen de twee jongens. Maar dat de film een bijzondere ervaring biedt, staat vast.
Wouter de Boer