Un Prophète – A Prophet (2009)

Regie: Jacques Audiard | 150 minuten | drama, thriller, misdaad | Acteurs: Tahar Rahim, Niels Arestrup, Adel Bencherif, Reda Kateb, Hichem Yacoubi, Jean-Philippe Ricci, Jean-Emmanuel Pagni, Gilles Cohen, Antoine Basler, Leïla Bekhti, Pierre Leccia, Foued Nassah, Frédéric Graziani, Slimane Dazi    

Duren films wel eens te lang? Dat geldt zeker niet voor ‘Un prophète’. Ondanks de respectabele lengte van 150 minuten, is dit geen minuut te lang. Het sterke verhaal, de spanning en de magnifieke beelden pakken je beet en dompelen je onder. Dit is weer eens zo’n film die een magistrale mengeling is van rauwe werkelijkheid en bijna poëtische beeldtaal.

‘Un prophète’ won de Grand Prix du Jury bij het Filmfestival van Cannes 2009. Malik Al Djebena (Tahar Rahim) is negentien en moet de gevangenis in. Hij heeft zes jaar gekregen en moet gaan zitten tussen de echte zware jongens. Het zijn bikkelharde criminelen die intern in bendes zijn georganiseerd. Zij voeren een schrikbewind en strijden ook met elkaar voortdurend om de macht. Malik is analfabeet en al snel wordt hij door Cesar Luciani (Niels Arestrup), leider van een Corsicaanse bende, levensbedreigend onder druk gezet: hij krijgt opdracht een medegevangene te vermoorden. Reyeb (Hichem Yacoubi) dreigt bij een proces informatie over de bende te verschaffen. De boodschap is hard en duidelijk: kill or be killed.

Cesar heeft veel invloed binnen het gevangenissysteem: cipiers zijn soms corrupt of werken onder grote druk mee, omdat deze levensgevaarlijke criminelen ook een keertje vrij komen. Als Malik de gevangenisdirectie wil informeren, merkt hij al snel dat hij daar – om welke reden dan ook – geen hulp hoeft te verwachten. Hij staat er dus helemaal alleen voor en zal moeten ‘leveren’. Overleven is simpel eten of gegeten worden. Malik bewijst zich en dwingt daarmee respect af. Hij is één van hen, lid van het systeem en kan ook niet meer aan hen ontsnappen. Toch blijft hij voor de Corsicanen de Arabier die nooit één van hen kan zijn. Hij mag boodschapjes voor ze doen, vieze klussen opknappen, maar blijft een nuttige buitenstaander die als hij niet meer nodig is zo geofferd wordt. Voor de grote populatie Arabische medegevangen is hij een verrader, omdat hij een hulpje van de Corsicanen is. Malik kan dus niet anders dan het spel meespelen en realiseert zich dat hij alleen kan overleven door sluwheid, verzet of weigering staat gelijk aan een zelfgekozen levenseinde. Hij levert telkens weer diensten en klimt zo op in de organisatie. Sluw probeert hij een eigen netwerk te formeren.

Malik komt nog niet voor verlof in aanmerking, maar ook dit valt door Luciani binnen het systeem te ‘regelen’. Dat betekent echter alleen maar nieuwe opdrachten voor Malik. Door zijn verblijf in de gevangenis en de educatie die hij daar heeft gevolgd is hij zich steeds meer bewust dat hij gevangen zit in een spiraal van geweld waaruit hij – hoe dan ook – moet zien te ontsnappen.

‘Un prophète’ speelt zich grotendeels binnen de gevangenismuren af. De manier waarop het leven daar is neergezet is beklemmend en indrukwekkend. In een omgeving die zo bikkelhard is, is geweld – zowel verbaal, psychisch als fysiek – alledaags. Dit is onverbloemd in het filmverhaal verwerkt en in beeld gebracht, met de onderlinge seksuele verhoudingen en bijkomende prostitutie. Die beelden zijn soms indringend, maar nimmer storend. Het is nu eenmaal een gegeven in de daar heersende maatschappijorde. Het leven in de gevangenis, de rituelen, de procedures, de repressie, de spanningen, de raciale tegenstellingen: de film toont het allemaal en overtuigend. Daarbij kent het scenario treffende momenten waarbij Reyeb diverse malen bij Malik verschijnt en daarmee het geweten van Malik vormt en herinnert aan zijn daden die hem regelmatig nachtmerries bezorgen.

Tarim Rahim acteert magistraal, zijn uitstraling is groots. Niels Arestrup speelt overtuigend de rol van de Corsicaanse bendeleider, te vergelijken met de vertolking van Brando in ‘The Godfather’. De totale enscenering is overweldigend realistisch, de montage perfect terwijl de soundtrack nog net dat beetje extra toevoegt om ‘Un prophète’ tot een film van topklasse te maken. Briljant en enerverend voor de volle 150 minuten!

Rob Veerman

Waardering: 4.5

Bioscooprelease: 4 februari 2010