Una via a Palermo-Via Castellana Bandiera (2013)

Regie: Emma Dante | 92 minuten | komedie, drama | Acteurs: Emma Dante, Alba Rohrwacher, Elena Cotta, Renato Malfatti, Dario Casarolo, Carmine Maringola, Sandro Maria Campagna, Elisa Parrinello, Giuseppe Tantillo, Daniela Macaluso, Marcella Colaianni, Giacomo Guernieri

In het begin van ‘Una via a Palermo’ is er iets merkwaardigs aan de hand. De personages worden grotendeels van achteren gefilmd. Hun gezichten blijven voor de toeschouwer verborgen. Daardoor zijn de personages niet alleen mensen van vlees en bloed, maar vooral ook metaforen voor het huidige Italië. De toestand in het land is anno 2014 nog immer rommelig. Wat betreft de politiek heerst er chaos. De verschillen tussen Noord-Italië en het Zuidelijke deel zijn groot. Ook de verschillen tussen man en vrouw zijn sinds vroegere tijden intact gebleven. De moderne vooruitgang heeft de tegenstellingen verder op scherp gesteld. Een deel gaat daarin mee, de rest haakt af en wil liever dat alles bij het oude blijft. Ongelukkig zijn ze allemaal. De personages in ‘Una via a Palermo’ vormen derhalve de archetypes van het huidige Italië.

De verschillen die in de samenleving bestaan, kunnen uiteindelijk niet anders dan leiden tot een frontale botsing. ‘Una via a Palermo’ laat het moment van net voor die collisie zien. Dat doet de film op een letterlijke manier wanneer een vrouwelijk stel in één van de smalle weggetjes op het Italiaanse eiland Sicilië tegenover een auto met daarin een gehele familie, aangevoerd door grootmoeder Samira, komt te staan. Inhalen behoort niet tot de mogelijkheden. Terugkeren is de enige optie. Beide bestuurders willen echter van geen wijken weten. De vrouwen blijven halsstarrig op hun plek. Ze weigeren eten en drinken. Slaap is een zwaktebod. Als gevolg van deze status quo trekt de hele straat er op uit om hun meningen te spuien. Vrouwen laten zien niet alleen koppig te zijn, maar zeker ook sterk. Mannen proberen hun verbleekte blazoen te overschreeuwen. De aanvaring resulteert in een ogenschijnlijke onomkeerbare chaos van jewelste.

Het is jong en oud die hier tegenover elkaar staan. De traditionele familie versus vrijgevochten emancipatie. Boven alles is het de clash tussen het moderne en oude Italië, die hun eigen perceptie op de wereld niet los kunnen laten. Beiden wil doorgaan op de weg die ze zijn ingeslagen. Maar een dergelijke toekomst is niet denkbaar. Conform het gebrek aan ruimte in het straatje blijft de camera dichtbij de personages. Er is geen ontsnappen aan de problemen. De impasse in Italië heeft lang genoeg geduurd, zo impliceert debuterend regisseur Emma Dante hier. Maar de vluchtige handheld camera toont eveneens dat een overeenstemming verre van gestroomlijnd tot stand zal komen. Er is meer wederzijds begrip en besef van tijd nodig om verder te geraken. De stilstand kan daar een louterende werking in hebben. De smalle passage waarin de twee auto’s tegenover elkaar staan wordt intussen door een mechanische muur beetje bij beetje verbreed. De barrières binnen de samenleving bestaan uiteindelijk vooral in het hoofd van de mensen zelf.

Dante houdt het luchtig door niet te moraliserend te willen preken. Verwacht evenwel geen melige grappen en grollen. ‘Una via a Palermo’ is geen typische dijenkletser maar een meer subtiele, satirische komedie. Dat uit zich vooral in de knotsgekke situaties waarin de personages verzeild raken. Dat ‘Una via a Palermo’ zo metaforisch is, werkt dus verrassend goed. Dat komt tevens door dat de tegenstellingen zo groot worden uitvergroot en de verschillen tussen de archetypen strak worden omlijnd. Filmmaker Dante weet haarfijn uit te leggen wat de problemen in haar land zijn. De manier waarop ze dat doet, maakt van ‘Una via a Palermo’ het aanzien meer dan waard.

Wouter Los

Waardering: 3.5

Bioscooprelease: 26 juni 2014
DVD-release: 16 oktober 2014