Under the Tree – Undir trénu (2017)

Regie: Hafsteinn Gunnar Sigurðsson | 89 minuten | komedie, drama | Acteurs: Steinþór Hróar Steinþórsson, Edda Björgvinsdóttir, Sigurður Sigurjónsson, Þorsteinn Bachmann, Selma Björnsdóttir, Lára Jóhanna Jónsdóttir, Dóra Jóhannsdóttir, Sigrídur Sigurpálsdóttir Scheving

Escalerende onderhuidse spanningen en (familie-)drama’s kun je doorgaans met gemak overlaten aan Scandinavische filmmakers, die een feilloos gevoel hebben voor het ontleden van gezinssituaties en schone schijn. In het IJslandse drama ‘Under the Tree’ is dit niet anders. In de film van regisseur Hafsteinn Gunnar Sigurðsson zien we hoe drie gezinnen langzaamaan ontregeld raken door paranoia, zelfzuchtigheid en halsstarrigheid.

De film opent met beelden van een ingeslapen huwelijk. Atli en Agnes zijn overduidelijk niet meer gelukkig in hun huwelijk, dat een serieuze knauw krijgt als Agnes haar man betrapt wanneer hij stiekem een seksueel getinte film met zichzelf in de hoofdrol bekijkt. Atli wordt stante pede het huis uitgegooid en moet noodgedwongen intrekken bij zijn ouders, die kampen met een heel ander soort problematiek: een slepende burenruzie over hun boom die volgens de buren te ver over de schutting hangt waardoor de buurvrouw niet in de zon kan liggen. Het lijkt een prima opzet voor een nieuwe aflevering van ‘De Rijdende Rechter’, maar gelukkig heeft regisseur Sigurðsson veel meer troeven in handen dan enkel de burenruzie. De boom dient in ‘Under the Tree vooral een symbolisch doel: het is de katalysator die jarenlang opgekropte woede en emotie langzaam doet opborrelen, zeker bij de moeder van Atli, die nog altijd kampt met de naweeën van een heftig familietrauma.

‘Under the Tree’ heeft in het begin wat moeite om een heldere focus te vinden. Lang blijft het een ietwat onevenwichtig drama dat bij vlagen te luchtig is om echt door te dringen tot de kijker. Dit komt met name omdat vrijwel alle personages in het eerste deel van de film vrij irritant zijn. Vooral de rol van de moeder van Atli is in eerste instantie erg moeilijk te omarmen, tot zij van de regisseur wat meer emotionele uitdieping krijgt. Wat ook opvalt is dat de mannen in deze film grotendeels inactieve slappelingen zijn, die geen antwoord hebben op de dominante rol van hun vrouwen. De vrouwen worden in ‘Under the Tree’ gedreven door jaloezie, afgunst en opgekropte woede. Dit maakt dat een van de laatste confrontaties in de film tussen twee mannen nogal kolderiek aandoet, al is dat wel verfrissend in een tijd waarin mannen in films nog te vaak de stoere macho moeten uithangen. In ‘Under the Tree’ zijn het gewoon ‘sukkels’ die verzeild raken in een conflict dat door hun vrouwen is aangewakkerd.

De film werkt vooral goed op de momenten dat het schuurt, met als een van de hoogtepunten een huisvergadering in de flat van Atli en Agnes, waarin een luidruchtig stel geconfronteerd wordt met hun seksuele avonturen en Atli en Agnes hun ruzie in het openbaar uitvechten. Met speels gemak schaaft Sigurðsson langzaam de randjes af van de beschaafde buitenkant, denk ook maar aan de façade die de keurig aangeharkte buitenwijk waarin de burenruzie plaatsvindt eigenlijk is. Wat dat betreft past ‘Under the Tree’ in de trend van voorgangers als ‘Blue Velvet’ en ‘American Beauty’ die eerder meesterlijk lieten zien wat zich ‘achter de voordeur’ voor ellende kan afspelen en wat voor drastische gevolgen dit kan hebben.

‘Under the Tree’ biedt uiteindelijk een zeer cynische kijk op de mensheid en de liefde. Het deprimerende einde hakt er dan ook best in, zeker omdat het ietwat uit de toon valt bij de rest van de film. In de eerste helft kabbelt de film een beetje voort en switcht de film (te) vaak van toon. Daarna laat Sigurðsson de film eindigen als inktzwarte tragedie, waarmee hij wil laten zien wat de gevolgen kunnen zijn van paranoia en onverwerkte trauma’s. Echt vrolijk kun je de bioscoopzaal niet uitlopen na het zien van ‘Under the Tree’. Het einde is vrij duister en de personages blijven grotendeels onsympathieke, irrationele figuren. Toch blijft de film van begin tot eind boeien, omdat Sigurðsson er knap in slaagt om te ontregelen met getroebleerde gezinnen die langzaam afbrokkelen, aangewakkerd door die ene boom. Zelfs de Rijdende Rechter zou niet meer in staat zijn om deze trieste gezinnen te redden.

Alex Mazereeuw

Waardering: 3.5

Bioscooprelease: 17 mei 2018
DVD-release: 18 september 2018