Universal Soldier: Day of Reckoning (2012)

Regie: John Hyams | 109 minuten | actie, science fiction, thriller | Acteurs: Scott Adkins, Dolph Lundgren, Andrei Arlovski, Jean-Claude Van Damme, Mariah Bonner, Tony Jarreau, Craig Walker, Andrew Sikking, James DuMont, David Jensen, Audrey P. Scott, Rus Blackwell, Dane Rhodes, Susan Mansur, Kristopher Van Varenberg, Sigal Diamant, Juli Erickson, Michelle Jones, Roy Jones Jr.

Bij een vierde, direct-naar-dvd ‘Universal Soldier’-film verwacht je weinig bijzonders. En als zoiets al de moeite waard zou kunnen zijn, zou het puur als een hersenloze, guilty pleasure actiefim te genieten zijn. Artistieke touches en een filosofische verhaallijn, is wel het laatste waar je aan denkt. Maar John Hyam presteert het zowaar om met het tweede ‘Universal Soldier’-vervolg – na ‘Universal Soldier: Regeneration’ -een grimmige, contemplatieve, en zelfs surrealistische ‘Universal Soldier’ te produceren. Maar de echte fans hoeven niet te vrezen: ‘Day of Reckoning’ is allesbehalve een bloedeloze aangelegenheid geworden. Integendeel: dit is absoluut geen film voor tere zieltjes en er worden meer dan genoeg klappen uitgedeeld en botten gekraakt.

Hyams lijkt diverse inspiratiebronnen te gebruiken. De openingssequentie, waarbij de kijker de point of view van hoofdpersonage John (Scott Adkins) krijgt wanneer hij midden in de nacht voor zijn dochter in de keuken moet gaan kijken of er monsters zijn, doet vanwege het flikkerende stroboscoop-effect, erg denken aan Gaspar Noé’s ‘Enter the Void’. Net als een scène waarbij de camera over verschillende kamers in een hoerenhuis zweeft en – van bovenaf – alle zondige handelingen toont die daar plaats vinden. Het dreigende, steeds terugkerende zoemgeluid (als een zeurende hoofdpijn) op de soundtrack lijkt weer afgekeken van  Noé’s ‘Irréversible’; of ‘The Terminator’, een film(serie) die ook te herkennen is in één specifieke, niet te stoppen Universal Soldier, die onze held maar blijft achtervolgen.

Enkele andere films waar ideeën uit gebruikt worden, zijn ‘Blade Runner’ en ‘Apcalypse Now’. Zo is het – zoals in ‘Blade Runner’ – niet altijd duidelijk wie er precies een (kunstmatige) Universal Soldier en kun je er niet altijd van op aan dat gebeurtenissen in iemands leven ook daadwerkelijk hebben plaatsgevonden. Daarbij speelt Jean-Claude van Damme in ‘Day of Reckoning’ een zelfde soort dubieuze  leidersfiguur als Marlon Brando in ‘Apocalypse Now’ en is hij net als in die film het eindstation van een reis door een (innerlijk en uiterlijk) duistere wereld. Ook Van Damme’s uiterlijk is duidelijk geënt op dat van Marlon Brando’s kolonel Kurtz.

Over Van Damme gesproken. Hij en Dolph Lundgren staan hier verbazingwekkend goed hun mannetje. Het is interessant hoe oudere acteurs soms ineens, tegelijk met hun rimpels, een nieuwe waardigheid of acteerlaag erbij krijgen. Alsof ze, getekend door het leven, beter gestalte kunnen geven aan bepaalde personages. Hun optredens – en vooral de aanwezigheid van Van Damme – stellen in ieder geval niet teleur, niet qua acteerwerk en ook zeker niet op fysiek niveau. Deze vechtersbazen van weleer blijken nog steeds niet expendable te zijn.

Overigens doet dit niets af aan de indrukwekkende fysieke gesteldheid en prestaties van hoofdrolspeler Scott Adkins, die misschien geen begenadigd acteur is maar hier precies overbrengt wat nodig is: een gevoel van verwarring, een vastberadenheid om de moordenaar van zijn gezin te vinden,  en, uiteindelijk, een spectaculaire en explosieve oerkracht die in hem verscholen blijkt te liggen. Net als Jason Bourne in ‘The Bourne Identity’ is John hier iemand die als een onbeschreven blad begint en langzaam maar zeker meer over zichzelf te weten komt, en het is een reis die de kijker bereid is met hem te volgen. Het helpt hierbij dat hij  een sterke emotionele, dramatische motivatie heeft – het vinden van de meedogenloze moordenaar van zijn vrouw en kind – en dit zorgt voor de nodige betrokkenheid bij het verhaal. Het is ook fijn dat hij gedurende zijn reis voor een deel wordt bijgestaan door een vrouwelijk personage, dat iets interessants uit zijn verleden onthult en voor wat (potentiële) romantiek zorgt binnen dit met testosteron overladen verhaal. En dat de actrice in kwestie – Mariah Bonner – een aantrekkelijke verschijning is, is natuurlijk mooi meegenomen.

‘Universal Soldier: Day of Reckoning’ is vrij rechtlijnig en graaft ook weer niet zo diep als de soms surrealistische, dromerige scènes doen vermoeden, maar het is wel een film die continu blijft boeien en onderhuids spannend blijft. Er hangt steeds dreiging in de lucht, en de diverse stijlfiguren en structuren – waaronder videogame-elementen als eerste persoons camerastandpunten en verschillende “baasgevechten” aan het eind van de film – houden het geheel interessant. Soms slaat Hyams iets te ver door met zijn epilepsie opwekkende stroboscoopeffecten, maar meestal zorgen zijn kunstzinnige toevoegingen voor een intrigerende extra impuls aan deze filmserie en maken ze van ‘Universal Soldier: Day of Reckoning’ iets tamelijk unieks: een bloederige en surrealistische kick-ass arthouse film.

Bart Rietvink

Waardering: 3.5

DVD- en blu-ray-release: 5 maart 2013