Unsane (2018)

Regie: Steven Soderbergh | 98 minuten | horror, thriller | Acteurs: Claire Foy, Jay Pharaoh, Joshua Leonard, Juno Temple, Aimee Mullins, Amy Irving, Sarah Stiles, Colin Woodell, Lynda Mauze, Zach Cherry, Polly McKie, Raúl Castillo, Michael Mihm, Erin Wilhelmi

Een bioscoopfilm volledig gefilmd met een iPhone. Een gewaagde stap voor gerenommeerd regisseur Steven Soderbergh, bij het grote publiek vooral bekend van de ‘Oceans’-film, en vlak voor ‘Unsane’ verantwoordelijk voor de vermakelijke overvalfilm ‘Logan Lucky’. Hoewel de keuze om voor deze filmstijl te kiezen wel degelijk van lef getuigt, zet Soderbergh die durf in ‘Unsane’ helaas net iets te weinig door.

‘Unsane’ roept vanaf de eerste minuut een sterk voyeuristisch gevoel op. We volgen Sawyer Valentini (Claire Foy), die gekweld wordt door neuroses en angstaanvallen, veroorzaakt door enkele traumatische ervaringen met een stalker. Als een Tinderdate uitloopt op een zoveelste paniekaanval, besluit Sawyer (hoog in de categorie vreemd gekozen namen van filmpersonages) hulp te zoeken en bij een psychiatrisch centrum te rade te gaan. Na haar hart te hebben gelucht wordt Sawyer door de psychiater verzocht om nog kort deel te nemen aan enkele tests, waarop ze tot haar eigen verbazing wordt opgenomen in de kliniek. Van haar enige normale medebewoner Nate (een sterke rol van Jay Pharoah) leert Sawyer dat verzekerde patiënten bewust tegen hun zin in worden opgenomen zodat de kliniek rendabel kan blijven. Zodra het verzekeringsgeld op is worden de patiënten vervolgens ‘gezond’ verklaard. En alsof de gedwongen opname nog niet genoeg is, denkt Sawyer haar stalker te herkennen in één van de artsen, waarmee haar paranoia alleen maar verder toeneemt.

‘Unsane’ werkt vooral in het eerste uur erg goed. Soderbergh roept voortdurend een sterk claustrofobische sfeer op en weet de paranoia waarmee Sawyer zich geconfronteerd ziet uitstekend te vangen. Dat is ook grotendeels de verdienste van Claire Foy, die onder Soderbergh de kans krijgt om haar aristocratische voorkomen als Queen Elizabeth uit “The Crown” volledig van zich af te schudden. Foy weet haar complexe personage knap toegankelijk te houden en zorgt ervoor dat de kijker continu met haar mee blijft leven.

Toch kan ook Foy niet voorkomen dat de film in het laatste deel aan wat kracht inboet. Het gevoel van paranoia dat het eerste uur van ‘Unsane’ kenmerkt wordt door Soderbergh naar de achtergrond gedrukt, en de film verandert richting het einde toe steeds meer in een wat simpele B-thriller. En dat is best zonde, juist omdat Soderbergh zijn hoofdpersonage in het eerste uur zo knap ambivalent neerzet. Want ook de kijker weet in eerste instantie niet wat werkelijkheid is en wat zich afspeelt in Sawyers’ hoofd. In het slotdeel van de film lijkt Soderbergh zijn publiek vooral tevreden te willen stellen door zoveel mogelijk antwoorden te geven, waardoor de film inboet aan aantrekkingskracht en minder dicht op je huid gaat zitten. Het had dan ook van moed getuigd als Soderbergh het aan had gedurfd om nog dieper in de psyche van Sawyer te duiken, in plaats van te kiezen voor de nu net iets te veilige weg. In eerste instantie speelt Soderbergh nog knap met de grens tussen perceptie en werkelijkheid, maar zodra deze grens vervaagt wordt ‘Unsane’ minder interessant. Wat ook niet helpt is dat de stalker (Joshua Leonard) naar het einde toe steeds meer een karikatuur wordt en te sterk beantwoordt aan de wetten van het thrillergenre. Het acteerwerk van Leonard is daarnaast niet consistent genoeg om gedurende de hele film voldoende indruk te maken.

Steven Soderbergh is er grotendeels in geslaagd om een beklemmende en sterk claustrofobische thriller te maken. De keuze om ‘Unsane’ volledig met een iPhone te filmen pakt vrij goed uit en versterkt het bevreemdende effect van Sawyers omgeving. Iets meer durf had ‘Unsane’ echter geen kwaad gedaan en de film wordt zeker richting het einde toe te gemakzuchtig. De verplicht aanvoelende flashbacks (inclusief een merkwaardige en vrij weinig toevoegende cameo van een van Soderberghs vaste acteurs) hadden wellicht achterwege kunnen blijven. Tussen de regels door uit Soderbergh nog kritiek op de Amerikaanse hebzucht en het bizarre zorgstelsel, maar meer dan wat terloopse speldenprikjes worden het nooit. De belangrijkste troef van de film is vooral Claire Foy, die met deze rol opnieuw bewijst een van de meest talentvolle actrices van dit moment te zijn. ‘Unsane’ is al met al dus een prima thriller, die zijn potentie jammerlijk genoeg net niet helemaal waar weet te maken.

Alex Mazereeuw

Waardering: 3

Bioscooprelease: 3 mei 2018
Digital Download-release: 8 oktober 2018
VOD-release: 22 oktober 2018
DVD- en blu-ray-release: 24 oktober 2018