Upside Down (2012)
Regie: Juan Solanas | 108 minuten | drama, fantasie, romantiek, science fiction | Acteurs: Jim Sturgess, Kirsten Dunst, Timothy Spall, Blu Mankuma, Vlasta Vrana, Kate Trotter, Vincent Messina, Frank M. Ahearn, Nicholas Rose, Richard Zeman, Holly O’Brien, Janine Theriault, John Maclaren, Elliott Larson, Maurane Arcand, Paul Ahmarani, Jesse Sherman, Frances B. Goldberg
Lange afstandsrelaties hebben zo hun keerzijde, maar in ‘Upside Down’ doet de Argentijnse filmmaker Juan Solanas er nog een schepje bovenop. Geliefden Adam (Jim Sturgess) en Eden (Kirsten Dunst) wonen niet zo maar een halve dag reizen uit elkaar: ze vertoeven ieder op een andere planeet! In het alternatieve universum waar ‘Upside Down’ zich afspeelt, zijn Down Below en Up Top twee planeten die zich vlak boven elkaar bevinden in het heelal, maar waar onderlinge banden uiterst strafbaar zijn. Dat niet alleen, het is ook niet eens mogelijk om als inwoner van de ene planeet de andere te bezoeken, vanwege de “omgekeerde zwaartekracht”. In het begin van de film wordt verder uitgelegd hoe dat zit, maar de eerlijkheid gebiedt te zeggen dat het bepaald niet wetenschappelijk onderbouwd is. Je kunt flink wat vraagtekens zetten bij de interne logica van ‘Upside Down’. Je moet het maar van Solanas aannemen dat het zo is, om het meest van de film te kunnen genieten.
Als kind komen Adam, die in het arme ‘Down Below’ woont, en Eden, afkomstig van het rijke en machtige Up Top, elkaar tegen bij een ontmoeting die zo toevallig is, dat het niets anders kan zijn dan lotsbestemming. Het blijft niet bij die ene keer, maar ze groeien min of meer samen op, en worden uiteindelijk verliefd. Wanneer het Adam eindelijk lukt Eden een keer naar zijn planeet te halen (hun ontmoetingsplaats bestaat uit twee bergtoppen die elkaar bijna raken), gaat het echter fout. Achtervolgd door wetsdienaren ziet Eden zich genoodzaakt terug te keren naar haar eigen stekkie, maar het laatste stuk van de reis gaat met wat meer kracht gepaard dan gepland, en ze valt te pletter. Adam is overtuigd dat Eden dood is en vervolgt – met de nodige psychische littekens – zijn leven. Tien jaar later is hij volwassen, werkt hij als wetenschapper aan een anti-agingcrème en schrikt zich wezenloos als hij ineens Eden op televisie ziet. Ze leeft! Vanaf dat moment is Adam vastbesloten haar weer in zijn leven te krijgen. Maar daar is meer voor nodig dan het omzeilen van natuurkundige wetten.
‘Upside Down’ is een plaatje. Hoewel meerdere keren overduidelijk wordt dat je naar een groen scherm zit te kijken, is het visuele ontwerp van de twee planeten adembenemend. Het gebruik van kleurenfilters is tot in de puntjes geperfectioneerd en dat geeft de film precies die sfeer mee om te geloven dat het allemaal kan wat je ziet. Het idee dat aan de film ten grondslag ligt is erg verfrissend en het is daarom te betreuren dat er in de uitvoering wel wat schort. Niet alleen met betrekking tot de wetenschappelijke kant van het verhaal, ook gaat de ontwikkeling van de – verboden – relatie tussen Adam en Eden met horten en stoten. Jim Sturgess en Kirsten Dunst zijn beiden zeer capabel, en zetten sympathieke rollen neer, van wie je als kijker wel moet houden, maar dankzij het niet zo goed uitgewerkte scenario groeit hun liefde op het scherm sneller dan dat het publiek dat verwacht. Net als de uitleg over de zwaartekracht en de complicaties daarvan wordt de kijker eigenlijk geacht om gewoon aan te nemen dat ze gek op elkaar zijn. Daarnaast blijft vooral Eden een eendimensionaal personage. Wellicht heeft dat te maken met het feit dat het verhaal vanuit Adams oogpunt verteld wordt (Sturgess doet zelfs een wat melodramatisch aandoende voice-over in de intro). Wel is de ijzersterke bijrol van Timothy Spall niet te versmaden.
Ondanks de punten van kritiek is ‘Upside Down’ een film die geen moment verveelt. Het originele uitgangspunt, de indrukwekkende vormgeving van het universum en het ‘krijgen ze elkaar of niet’-onderdeel van de film is gewoon genoeg om de volle speelduur te blijven boeien en om vergevingsgezind over de fouten van de filmmaker te zijn. ‘Upside Down’ is een film voor de romantici onder de sciencefiction liefhebbers en zal ongetwijfeld binnen afzienbare tijd een cultstatus verkrijgen.
Monica Meijer
‘Upside Down’ verschijnt woensdag 4 september 2013 op DVD en blu-ray (met gratis DVD).