Urgences (1988)

Regie: Raymond Depardon | 85 minuten | documentaire

Documentairemaker Raymond Depardon heeft altijd een fascinatie gehad voor de confrontatie tussen mens en instituut; vooral de mens aan de rand van de samenleving en het instituut waar over diens toekomst wordt beslist. Zo filmt hij in ‘Delits Flagrants’ (1994) kleine criminelen bij hun voorgeleiding terwijl ‘10e Chambre, Instant d’Audiences’ (2004) over een Parijse rechtbank gaat waar kruimelcriminaliteit wordt behandeld.

De documentaire ‘Urgences’ (1988) speelt zich af binnen de muren van het Hôtel Dieu in Parijs, op de psychiatrische afdeling van de eerste hulppost. Daar worden mensen gebracht die door politie of brandweer zijn opgepakt of die door hun huisarts zijn doorgestuurd. Op deze afdeling beslist de psychiater van dienst wat er verder met hen moet gebeuren: inrichting, politiecel of terug op straat.

Dat levert onvermijdelijk een karrenvracht aan menselijk leed op. Al aan het begin zijn we getuige van het leegspoelen van een met slaappillen gevulde maag; een tafereel dat maar moeilijk te bekijken is. Verder zien we een stomdronken moeder die het kind wil zien dat haar is afgenomen, een man die het spoor volledig bijster is en een zwangere vrouw die de hebbelijkheid heeft zo nu en dan een raam in te gooien.

Gelukkig zijn niet alle gevallen even tragisch. Er is een buschauffeur die zo gestresst werd van zijn patron en van zijn klanten dat hij achter het stuur in tranen uitbarstte; maar wel nadat hij eerst de bus aan de kant had gezet om diezelfde klanten niet in gevaar te brengen. Ook komt er een vereenzaamde man met een grote koffer vol logeerspullen op gesprek. Opgewekt vertelt hij dat hij het leven niet meer ziet zitten. Hij was betrapt toen hij zich wilde opknopen op een plek waar iedereen hem ervan kon weerhouden: de hal van zijn flatgebouw.

Zoals in zoveel documentaires van Depardon speelt de filmploeg een belangrijke rol. Zowel psychiaters als cliënten zijn zich bewust van de filmer en wenden soms rechtstreeks het woord tot hem en zijn crew. Vreemd genoeg geeft het de film een realistischer karakter dan documentaires waar de camera als zogenaamde “fly on the wall” functioneert en waar contact met de filmploeg tot elke prijs wordt vermeden.

Wie ‘Urgences’ heeft gezien begrijp beter waarom Depardon zo gefascineerd is door de confrontatie tussen mens en instituut. Hier worden mensen getoond op een kruispunt in hun leven, maar wel een kruispunt waar anderen beslissen welke richting het uiteindelijk op zal gaan. Het maakt het respect voor de psychiaters van het Hôtel Dieu des te groter. En ook het respect voor Depardon, die hier opnieuw een diep menselijke documentaire heeft afgeleverd.

Henny Wouters