Vallend (2014)
Regie: Jef Monté | 25 minuten | documentaire, korte film
Joyce. Een jonge Nederlandse vrouw, begin twintig. Lang sluik lang haar, een open en vrolijk gezicht. Toch schuilt er achter die levendige, intelligente blik een wereld aan onzekerheid en ongemak. Joyce heeft namelijk epilepsie. Voor wie de term wel kent maar niet precies weet wat het inhoudt: iemand met epilepsie heeft herhaaldelijk last van aanvallen, die veroorzaakt worden door een soort kortsluiting in de hersenen. Tijdens zo’n aanval heeft iemand geen controle over zijn of haar lichaam. Wanneer en hoe vaak die aanvallen optreden; ook daar is geen controle op. Vooralsnog is er nog geen medicijn.
Filmmaker Jef Monté besloot een documentaire over Joyce te maken toen hij haar ontmoette in de kliniek waar hij zelf behandeld wordt voor epilepsie. Jef kreeg op zijn 29ste voor het eerst te maken met de ‘vallende ziekte’, Joyce werd al op haar twaalfde gediagnostiseerd. Met ‘Vallend’ wil Monté inzichtelijk maken wat voor een impact epilepsie heeft op het leven van een patiënt.
Joyce is een fijn hoofdpersoon: ze is nooit zielig, maar spreekt nuchter en met humor over haar aandoening. Sterker nog: ze heeft de neiging haar ziekte te bagatelliseren. Daardoor komt de opmerking dat tijdens haar laatste aanvallen haar kaak uit de kom schoot, ze haar ribben kneusde, en een ruggenwervel bekneld raakte, des te harder aan.
Voor Joyce is het moeilijk, zo niet ondoenlijk, om een leven te leiden zoals haar leeftijdsgenoten dat doen. Op jezelf wonen, een opleiding afmaken, auto rijden… het zijn dingen waar Joyce alleen maar van kan dromen. En natuurlijk droomt ze. Van een knappe man, met wie ze in Canada kan gaan wonen en kinderen kan krijgen. Van een baan in de kinderopvang of als interieurontwerpster. Maar haar ziekte zet een streep door die plannen. Toch blijft ze positief en benadrukt ze dat haar aandoening haar ook goede dingen heeft gebracht.
‘Vallend’ combineert de intieme gesprekken met Joyce en haar ouders, beelden van de onderzoeken in de kliniek, én aangrijpende scènes waarin Joyce een aanval krijgt, met abstractere fragmenten van wuivend duingras en het geluid van wat een krassend potlood zou kunnen zijn (waarschijnlijk het geluid van het apparaat dat de hersenactiviteit registreert). Met die beelden probeert Monté uit te beelden wat er in het hoofd van een epilepsiepatiënt omgaat. De wetenschap dat hij ervaringsdeskundige is, geeft ‘Vallend’ een extra lading. Mooie, goed gebalanceerde documentaire, die hopelijk het begrip voor deze levensbepalende aandoening vergroot.
Monica Meijer
Waardering: 3.5