Vanaja (2006)

Regie: Rajnesh Domalpalli | 111 minuten | drama, muziek, familie | Acteurs: Mamatha Bhukya, Urmila Dammannagari, Ramachandriah Marikanti, Krishnamma Gundimalla, Karan Singh, Bhavani Renukunta, Krishna Garlapati, Prabhu Garlapati, Ram Babu Tarra, Veeramma Sadula

Verrassend genoeg is het aandoenlijke doch schrijnende verhaal over de jonge Vanaja die te kampen krijgt met maatschappelijk onrecht en persoonlijk trauma een afstudeerfilm van regisseur Rajnesh Domalpalli. Verrassend omdat het hier niet zomaar een vingeroefening betreft. ‘Vanaja’ is geen simpele genrefilm om filmische technieken te kunnen etaleren. Nee, het is een ambitieuze film die daadwerkelijk wat te vertellen heeft. Hoewel niet elk plotpunt of verhaalelement zich even vloeiend, logisch, of diepgaand ontwikkelt, slaagt Domalpalli er met ‘Vanaja’ op bewonderenswaardige wijze in om een blik te werpen op het kaste-systeem via de persoonlijke problematiek van de noodzakelijkerwijs (te) snel volwassen wordende Vanaja.

Even lijkt de film de geijkte paden van reguliere sport- of dansfilms te volgen, waarbij een arme, schijnbaar kansloze hoofdpersoon de mogelijkheid krijgt zijn of haar droom waar te maken en uitgroeit tot een sensatie. Nee, dan verloopt ‘Vanaja’ toch iets anders. Dit arme meisje weet slim – door het de inzet te laten zijn van een Indiaas bordspel – enkele muziek- en danslessen te ontfutselen van haar bazin; een op het eerste gezicht strenge dame, die echter toch wel gecharmeerd is van de bijdehante Vanaja en bereid is haar onder haar hoede te nemen. Ze blijkt een waar danstalent te zijn en de kijker maakt zich al op voor een heerlijk happy end.

Maar dan neemt de film grimmiger vormen aan. Er komt een familielid in het spel die aantrekkelijk lijkt maar zijn handjes niet thuis kan houden en Vanaja zelfs verkracht en bezwangert. Dan is het de vraag wat de veertienjarige Vanaja met het kind gaat doen. De continu dronken vader van Vanaja stelt voor om het te houden en het vervolgens te verkopen. Vanaja zelf wil uiteindelijk toch bij haar kind blijven, maar is dit wel zo makkelijk? En in hoeverre zal dit kind geaccepteerd worden door de vader, die immers niet geassocieerd wil worden met de lagere kaste waar Vanaja uit afkomstig is? De lagere kasten hebben, zo blijkt, een donkerdere huidskleur, dus het is lastig om de afkomst van het kind te verbergen. In een beschamende scène wordt er zelfs wat lichte crème op de baby gesmeerd, in de hoop dat hij er niet zo donker uit zal zien.

‘Vanaja’ is een meeslepend verhaal met belangrijke, geëngageerde thematiek, en degelijk acteerwerk. De wetenschap dat het hier uitsluitend om non-professionele acteurs gaat, onderstreept dat laatste punt nog eens extra. Vooral hoofdrolspeelster Mamatha Bhukya valt op door zowel haar sierlijke, moeiteloze danspasjes (die ze speciaal voor de film moest leren) en haar grotendeels overtuigende en innemende acteerwerk. Interessant genoeg zijn het juist de subtielere emoties waarmee ze indruk maakt.

De dansscènes zijn een welkome afwisseling binnen het toch wat zware verhaal, maar staan niet los van het geheel. Sterker, het lijkt juist een manifestatie te zijn van de wensen en ingehouden emoties van Vanaja. In haar dansrituelen kan ze zich uiten en vrij zijn op een manier die in haar dagelijks leven niet (meer) mogelijk is. Terwijl ze verschillende hindoegoden en personages in verschillende emotionele toestanden uitbeeldt, komt de ware Vanaja tot leven; wat haar de mogelijkheid geeft te overleven in de praktische gevangenis van haar realiteit.

Bart Rietvink