Videodrome (1983)
Regie: David Cronenberg | 87 minuten | horror, thriller, fantasie, science fiction | Acteurs: James Woods, Debbie Harry, Sonja Smits, Peter Dvorsky, Leslie Carlson, Jack Creley, Lynne Gorman, Julie Khaner, Reiner Schwartz, David Bolt, Lally Cadeau, Henry Gomez
Je hebt cultfilms en je hebt David Cronenbergfilms. Vergeet alles wat je weet over het wat meer obscure werk dat je uit arthousefilms kent, de producties van deze Canadese cineast zijn niet in een hokje te stoppen. ‘Videodrome’ is misschien wel Cronenbergs meest ingewikkelde en ontoegankelijkste werk tot nu toe. Bereid je voor op een hallucinerende trip naar de afgrond van de menselijke geest.
‘Videodrome’ gaat over Max Renn (Woods), een ambitieuze baas van een televisiekanaal. Omdat zijn zender maar erg klein is, besluit Renn om zijn kijkers te trakteren op softporno en hardcore geweldsfilms. Op die manier hoopt hij zich te kunnen profileren tussen zijn concurrenten. Als zijn medewerker Harlan (Dvorsky) hem wijst op een bijzondere film waarin een vrouw gemarteld wordt, raakt Renn geïnteresseerd in het programma. Hij besluit om uit te zoeken wie de film gemaakt heeft, hoe meer hij echter te weten komt over de show hoe dieper hij in de problemen komt. Renn is terecht gekomen in de bizarre wereld van ‘Videodrome’, een plek waaruit je niet meer kunt ontsnappen.
Het verhaal achter ‘Videodrome’ is erg complex. Cronenberg schotelt je een bizar vertelsel voor waarin flashbacks razendsnel worden afgewisseld met hallucinaties en surreële scènes. Een sterk concentratievermogen is zeker vereist om überhaupt iets te kunnen volgen van deze film. Je zult hoe dan ook deze prent meerdere keren moeten bekijken om alle diepe lagen en plotwendingen te kunnen begrijpen. Maar ondanks het ongehoord moeilijke verhaal van de prent, kun je er ook best van genieten als je de plot nog niet helemaal door hebt gekregen na één keer kijken. Misschien is de Canadese cineast niet de beste verteller, maar in het neerzetten van een huiveringwekkende sfeer is hij een meester. Gedurende de hele film hangt er een claustrofobische ambiance rond ‘Videodrome’. Ook de onbetrouwbaarheid van het hoofdpersonage zorgt voor een beklemmende sfeer, omdat je nooit zeker weet wat nu realiteit is en wat niet.
James Woods geeft op sterke wijze gestalte aan Max Renn. Woods weet zijn personage sympathiek neer te zetten, iets wat erg knap is aangezien Renn een naar geld hunkerende tv-baas is die de meest ranzigste shows uitzendt om maar op te kunnen vallen in het tv-aanbod. Het hoofdpersoon is nu ook weer geen slecht mens, maar het is niet het meest gerespecteerde beroep dat geportretteerd wordt. Woods geeft zijn spel een aardige ‘schwung’ mee, zodat je met plezier naar hem kijkt en met hem meeleeft als hij de waarheid rond ‘Videodrome’ wil ontrafelen. Ook de andere acteurs zijn goed op dreef. Vooral rockzangeres Debbie Harry is goed in haar rol van sadomasochistische vriendin van Woods. Als je nagaat dat de frontvrouw van popgroep ‘Blondie’ haar eerste rol speelt, kun je niets anders dan respect opbrengen voor haar spel.
Cronenberg heeft het beste uit zijn acteurs weten te halen en dat komt zijn film zeker ten goede. Sterker nog, dankzij de gedegen cast ben je bereid om mee te gaan in de bizarre wereld van ‘Videodrome’. Een plaats waarin de invloed van de televisie onmiskenbaar is. De tv is zo vergroeid met het menselijk brein dat er sprake is van een nieuwe stap in de menselijke evolutie. Vlees en metaal smelten samen en vormen de volgende stap naar een nieuwe onbekende wereld. ‘Videodrome’ is een show die de menselijke hersenen beschadigd en voor een verwrongen visie van de menselijkheid zorgt. De film schetst op een vervreemdende manier de verdorven invloed van de tv in de maatschappij. Door klakkeloos alles over te nemen van wat de beeldbuis je voorschotelt wordt je eigen individualiteit verdrongen. De televisie reduceert je tot een slaaf van de consumptiemaatschappij waarin geen ruimte in voor eigen interpretatie van de werkelijkheid. De slaafse volgingsdrang van de mensheid wordt in deze film op een huiveringwekkende manier geportetteerd. Het is makkelijker om met de massa mee te gaan en geen vragen te stellen, dan om een eigen, afwijkende mening te ventileren. Max Renn is een rebel die er alles aan doet om op te vallen in een maatschappij waarin geen plek is voor eenlingen. Zijn rol in de wereld waarin hij leeft is echter gedoemd om te mislukken en uiteindelijk gaat hij ten onder aan zijn eigen ambities en verlangens. Om de afstompende werking van ‘Videodrome’ tegen te gaan, moet hij zelf veranderen in hetgeen waar hij tegen vecht: een willoos schepsel dat is gevormd door de maatschappij. Een hersenloze moordenaar.
De organische samensmelting van vlees en staal is een belangrijk onderdeel van Cronenbergs werk. Het leverde de cineast een bijnaam op, namelijk de ‘meester van de body-horror’. Die titel verklaart ook het horrorgehalte in de Canadees zijn werk. Enkele erg gore special effects laten de samensmelting van lichaam en metaal zien. Rick Baker zorgde voor die metarmorfose, die ondanks de gedateerdheid van de film nog steeds zeer schokkend zijn. Je moet over een sterke maag beschikken om alles wat je te zien krijgt te verwerken.
Het zal je al duidelijk zijn geworden dat ‘Videodrome’ geen alledaagse kost is. De film is vervreemdend, bizar en niet in een hokje te plaatsen. De maatschappijkritiek die Cronenberg in zijn werk heeft gestopt zal je niet meteen opvallen, vanwege de ontoegankelijkheid van de chaotische, futuristische wereld waarin het verhaal zich afspeelt. Als je echter bereid bent om je te verdiepen in de bijzondere wereld van Cronenberg zul je een aparte prent voorgeschoteld krijgen, waarin interessante vragen over de maatschappij waarin wij leven worden gesteld.
Frank v.d. Ven
Waardering: 4
Bioscooprelease: 15 augustus 1985
Bioscooprelease: 26 juni 2014 (digitale re-release door Eye Film Instituut)