Village of the Damned (1960)

Regie: Wolf Rilla | 77 minuten | science fiction, horror | Acteurs: George Sanders, Barbara Shelley, Martin Stephens, Michael Gwynn, Laurence Naismith, Richard Warner, Jenny Laird, Sarah Long, Thomas Heathcote, Charlotte Mitchell, Pamela Buck, Rosamund Greenwood, Susan Richards

Hoewel deze zwart-wit film (1960) vaak wordt geplaatst in de categorie horror is het meer een science fiction thriller. De film moet het niet hebben van bloederige scènes, maar de spanning bestaat eruit dat er voortdurend vragen bij de kijker worden opgeroepen. Deze vragen zijn: waar komen de kinderen vandaan?, tot welke gewetenloze daden zijn ze (verder) in staat?, hoe lang worden ze (nog) in bescherming genomen?, en hoe zal de kinderen uiteindelijk een halt worden toegeroepen?

De twee belangrijkste karakters in de film zijn Gordon en David Zellaby. Gordon Zellaby is de wetenschapsman die aangestoken lijkt door de gevoelloosheid van de kinderen. In zijn wetenschapsobsessie schuift hij alle dodelijke gebeurtenissen als acceptabel terzijde ten behoeve van de wetenschap. Dit doet hij zelfs ook wanneer de kinderen een moord hebben gepleegd waarvan hijzelf getuige is geweest (you see David as another Einstein… , ..potentially greater!).

David (Martin Stephens) is de leider van de buitenaardse kinderen en ook vrijwel de enige van hen die aan het woord komt. De overige kinderen verschillen in zo goed als niets onderling van elkaar, spelen geen opvallende rol en blijven verder vrij onderbelicht. Wel wordt duidelijk dat ze buitenaards zijn en geen emoties kennen. Dit wordt naast hun gruweldaden ook tot uiting gebracht doordat ze niet ingaan op tekenen van genegenheid. Het mysterie van hun afkomst wordt niet opgelost, maar slechts voor een deel beredeneerd.

Een groot deel van de film heeft betrekking op de ontwikkeling die de karakters van Gordon en David al dan niet ondergaan. De vragen die bij de kijker worden opgeroepen hangen samen met de omgang van deze twee karakters met elkaar. Gordon blijft lange tijd hangen in pogingen om de kinderen waarden en normen bij te brengen en hen uit te horen over hun gaven en plannen. David lijkt het meest sympathiek en voor rede vatbaar door tegenover Gordon hierover gedeeltelijk te praten. Al snel wordt duidelijk dat zijn sympathie slechts schijn is. Hij neemt gewoonlijk het voortouw bij het plegen van de zoveelste moord en zijn voldaan glimlachje na afloop van diverse moorden spreekt boekdelen. Wanneer hij tenslotte in bedekte termen ook Gordon bedreigt is het duidelijk dat ook hij emotieloos en tot alles in staat is. Wanneer er dan uiteindelijk wordt opgetreden tegen de kinderen wekt dit dan ook geen medelijden bij de kijker op. Er is slechts opluchting dat de dreiging van verdere catastrofes opgeheven is, en voldoening dat de buitenaardsen eindelijk hun verdiende loon hebben gekregen.

De reacties van de dorpelingen zijn van het klassieke soort. Eerst zijn er diverse pogingen van afzonderlijke dorpsbewoners om de kinderen te doden. Waneer dit niet lukt vindt er een woedende massale poging plaats om de kinderen door middel van vuur te vernietigen.

De locatie, een vrij afgelegen en min of meer op zichzelf staand dorp, is goed gekozen. Hoe lang zouden dergelijke kinderen met hun gruweldaden in een drukke stad getolereerd worden? De afgelegenheid van het dorp draagt ertoe bij dat het mogelijk is dat de kinderen nog lange tijd in bescherming worden genomen zonder al teveel aandacht van het publiek en de media te trekken. Aan de andere kant wordt ook duidelijk dat wanneer er uiteindelijk tegen hen opgetreden wordt het daardoor bijna te laat is. Dit roept ook de vraag op hoe lang en in hoeverre in naam van de wetenschap toegestaan had mogen worden dat het dorp in dergelijke mate ontwricht werd.

Achter het verhaal kunnen ondanks de spanning wel een paar vraagtekens geplaatst worden. Wanneer de kinderen telepathisch kennis naar elkaar kunnen overdragen (..wheres my Philip? youre always all together…, ..its his time to study… hes at your home..), is het wel vreemd dat ze later allemaal gelijktijdig in een klaslokaal zitten waar ze dezelfde les krijgen.

Ook willen de kinderen zich over de aarde door middel van kolonies verspreiden. Gezien hun intelligentie moeten ze beseffen dat ze zich dan voorlopig beter gedeisd kunnen houden om ongewenste aandacht en problemen te voorkomen. Ze moorden echter vanaf het begin af aan schijnbaar willekeurig en om het minste geringste, ook in alle openheid. Verder doen ze bewust uitspraken waaruit blijkt dat ze anders zijn: .. we are now the only ones left and you must learn that we are determined to survive ., if you didnt suffer from emotions, from feelings, you could be as powerful as we are. Ze hebben blijkbaar op telepathische wijze kennis genomen van het lot dat de andere buitenaardse kinderen heeft getroffen. Dit is voor hen echter geen waarschuwing om voorzichtig te zijn en zodoende minder risico te lopen. Maar als ze dat wel hadden gedaan, hadden we deze film weer niet gehad.

Al met al een ijzersterke thriller. De vragen die hierbij door het hoofd van de kijker spoken zijn de volgende: wat is de volgende gruweldaad van de kinderen?, wat zijn de reacties van de woedende dorpelingen daarop?, en hoe zullen de kinderen uiteindelijk gestopt worden? De nieuwsgierigheid naar het antwoord op deze vragen zal de aandacht van de kijker voortdurend vasthouden.

Frans Buitendijk

Waardering: 4