Vivre sa vie: Film en douze tableaux (1962)
Regie: Jean-Luc Godard | 80 minuten | drama | Acteurs: Sady Rebbot, Anna Karina, André S. Labarthe, Guylaine Schlumberger, Gérard Hoffman, Monique Messine, Paul Pavel, Dimitri Dineff, Peter Kassovitz, Eric Schlumberger, Brice Parain, Henri Attal, Gilles Quéant
De Godard klassieker ’Vivre sa vie’ (1962) is vandaag de dag misschien wel het best te kijken als een liefdesbrief aan Godards toenmalige echtgenote Anna Karina. De toen nog piepjonge Anna speelt Nana, een jonge vrouw die een carrière als actrice ambieert, maar als prostituee eindigt. Godard laat zijn vrouw eruit zien als de legendarische actrice Louise Brooks uit de jaren twintig en dertig, met haar korte kapsel en strakke pony. Nana oogt zachtmoedig en mistroostig, en lijkt regelrecht weggelopen uit een zwijgende film en terechtgekomen in het Parijs van de jaren zestig. En net zoals Louise Brooks in ongenade viel, vanwege de destijds choquerende thematiek van haar films, loopt het ook met Nana niet goed af, ze belandt letterlijk in de goot.
Op een paar uitzonderingen na is het Nana die we telkens pontificaal in beeld zien, en vaak heel dicht op de huid, zoals in de openingsbeelden waarin we minutenlang eerst haar hoofd van links, dan van voren, van rechts en tenslotte van achteren zien. Net zoals Nana door haar pooier wordt geprostitueerd, wordt Anna Karina door Godard onderworpen aan de gretige blikken van het publiek. En alsof ze weet dat ze door ons wordt bekeken, kijkt ze tot tweemaal toe recht in de camera waarmee opzettelijk de vierde wand wordt doorbroken.
’Vivre sa vie’ is bijzonder door Anna Karina, én ook bijzonder door de onconventionele cameravoering. De zware Mitchell camera is eigenlijk de tweede hoofdrolspeler (en wordt zelfs genoemd in de openingstitels): een zwijgend en wispelturig personage dat in het midden van een dialoog wegdraait om zijn blik te vestigen op iets anders. Of niet stil kan blijven staan en telkens ongedurig van perspectief verschuift. Het gebruik van deze zware Mitchell camera ging in tegen de trend van de documentaire-achtige stijl van de Cinéma Vérité, waar draagbare camera’s de voorkeur genoten. In ‘Vivre sa vie’ beweegt de camera daarentegen statig, afstandelijk, en met een zeker aplomb.
Ondanks de zware thematiek krijgt Nana’s ondergang hierdoor iets etherisch. Niet voor niets laat Godard Nana in de bioscoop kijken naar Jeanne d’Arc in ‘La passion de Jeanne d’Arc’ (1928), die vergelijkbaar door kwade mannenhanden in het onheil wordt gestort, maar haar noodlot in een religieuze roes trotseert.
Stilistisch is ‘Vivre sa vie’, niet altijd evenwichtig. Daarnaast voelen de dialogen soms wat gedateerd aan. De scène waarin filosoof Brice Parain, een betoog over taal afsteekt tegen Nana, paste destijds helemaal in de tijdsgeest, maar komt nu wat geforceerd over. Net in die scène kijkt Nana weer recht in de camera, en bekruipt ons het gevoel dat zij er ook zo over denkt.
Terwijl Nana door iedereen in de steek wordt gelaten, vraagt Godard de kijker om een beetje verliefd te worden op zijn kwetsbare, kettingrokende personage, en voor wie dat lukt, is ‘Vivre sa vie’ op zijn mooist.
Alberto Ciaccio
Waardering: 4
Bioscooprelease: 18 januari 2018