Voetbalmiljonair uit Oost (2015)

Regie: Carin Goeijers | 80 minuten | documentaire | Met: Mbark Boussoufa, Samuel Eto’o

Welk klein jongetje droomt er nou niet van om profvoetballer te worden? Het zijn er echter niet veel die daadwerkelijk de top bereiken. Eén van de gelukkigen die zijn geld met voetballen mag verdienen is de Nederlandse Marokkaan Mbark Boussoufa (1984). In de Eredivisie speelde hij nooit; als klein jongetje al wordt hij door scouts van Chelsea weggeplukt bij de jeugd van Ajax. Op Stamford Bridge krijgt hij, na de komst van de steenrijke Russische eigenaar Roman Abramovitsj – die met zijn miljoenen talloze grote sterren aankocht, niet echt voet aan de grond. Boussoufa verkaste naar België, waar hij eerst bij AA Gent en later bij Anderlecht grote sier maakte. Vooral zijn tijd in Brussel was zeer succesvol; Boussoufa vierde daar twee landstitels en won tweemaal de Gouden Schoen (beste speler in de Belgische competitie), drie keer de Ebbenhouten Schoen (beste voetballer met Afrikaanse roots) en werd driemaal verkozen tot profvoetballer van het jaar. Niet slecht voor een jongen die geboren is aan de Molukkenstraat in Amsterdam-Oost.

Carin Goeijers, die in 2000 een Gouden Kalf won voor haar documentaire ‘De nieuwerwetse wereld’ en verder onder meer bekend is van films als ‘God Is My DJ’ (2006, over de dancescene) en ‘Bahar’ (2013, met als thema eerwraak), volgde Boussoufa en zijn familie en vrienden twee en een half jaar lang. De Belgische competitie ruilde hij in 2011 in voor de Russische; Mbark tekende een contract bij Anzji Machatsjkala, in die tijd het ‘speeltje’ van de steenrijke oliemagnaat Soelejman Kerimov in de onrustige deelstaat Dagestan. Kerimov smeet met geld, kocht allerlei topspelers (onder anderen Samuel Eto’o en Willian) en betaalde ze dik. In zijn jaren bij Anzji – onder coach Guus Hiddink – verdient Boussoufa bakken met geld. Uit veiligheidsoverwegingen woont en traint het team echter niet in Machatsjkala, maar tweeduizend kilometer verderop, in Moskou. Goeijers focust zich in haar documentaire op Mbarks bizarre leven in Rusland. Het contrast tussen de gigantische maar kille en eenzame paleizen waar hij in Moskou verblijft, en de warmte van het eenvoudige appartement aan de Molukkenstraat waar zijn ouders nog altijd wonen, is gigantisch.

Centraal in ‘Voetbalmiljonair uit Oost’ (2015) staan de relaties die Mbark heeft met de mensen om hem heen, of die hij juist mist. Zijn vader Slima is terecht erg trots op zijn zoon, maar maakt zich ook zorgen. Zijn gezondheid is niet zo goed meer en hij hoopt dat Mbark nog eens een keer een goede, vrome vrouw tegen het lijf loopt die hem kleinkinderen zal schenken. Zijn zoon is echter niet van plan om de eerste de beste golddigger in zijn leven toe te laten. Het jongere broertje Moussi, die ook leuk kon voetballen – en nu de ‘personal assistent’ van zijn broer is – voelt zich er ogenschijnlijk niet altijd prettig bij om altijd maar met Mbark vergeleken te worden. Het is schrijnend om te zien dat Boussoufa, met al zijn geld en in zijn immense paleis met zwembad, eenzaam wegkwijnt tijdens de Ramadan – een moment bij uitstek om bij familie en vrienden te zijn. Als je hem vervolgens ziet opleven tijdens een partijtje straatvoetbal met zijn oude Amsterdamse vrienden, als hij voor even weer thuis is, vraag je je af waarom hij in hemelsnaam in zo’n uithoek voetbalt. Is het geld dat allemaal waard?

We zien Mbark, met het selecte clubje mensen dat hij in Rusland in vertrouwen neemt (naast zijn broertje ook jeugdvriend Lorenzo en chauffeur Johnny), genieten van het goede leven en de rijkdom. Maar een groot deel van zijn geld gaat ook naar mensen die het minder hebben, in het straatarme Marokkaanse dorp waar zijn ouders vandaan komen. Het plaatselijke schooltje krijgt een bijdrage, er worden waterputten geslagen en zonnepanelen geplaatst en bij het ziekenhuis krijgen zieken, blinden en andere armlastigen wat geld. Want zo hoort dat, als je een goede moslim bent, vindt Mbark. Als zijn ouders niet zo graag aan de Molukkenstraat wilden blijven wonen, had hij voor hen zeker ook een randstedelijke villa gekocht. Even is het onzeker of Boussoufa zijn succesvolle carrière voort kan zetten; aan het begin van het seizoen 2013-2014 trekt Kerimov – nummer 37 op de lijst van rijkste mensen ter wereld – plotseling de stekker uit zijn voetbalproject. Alle dure binnenlandse en buitenlandse spelers, inclusief Boussoufa, worden verkocht. Gelukkig kan hij terecht bij Lokomotiv Moskou, waar hij nog altijd onder contract staat. Nog steeds ver van huis dus…

‘Voetbalmiljonair uit Oost’ biedt een interessant inkijkje in een wereld die normaal gesproken gesloten blijft voor de meeste mensen; die van het miljoenenbal dat profvoetbal heet. Ook al is de camera niet overal bij (contractbesprekingen komen bijvoorbeeld niet in beeld), we voelen ons toch voor even een vlieg op de muur in huize Boussoufa. Wat deze documentaire ons vooral leert is dat, hoeveel miljoenen je ook op je bankrekening hebt staan, je familie en vrienden nog altijd je grootste rijkdom zijn. Veelzeggender dan de ontroerende laatste scène krijg je het niet!

Patricia Smagge

Waardering: 3.5

‘Voetbalmiljonair uit Oost’ wordt donderdag 10 september 2015 om 22.02 uur uitgezonden door BNN op NPO3.