Voyage of Time: Life’s Journey (2016)

Regie: Terrence Malick | 93 minuten | documentaire, drama | Met: Cate Blanchett (stem), Jamal Cavil, Maisha Diatta, Yagazie Emezi, Daryl James Harris II, Sebastian Jackson, Abraham Kosgei, Runa Lucienne, Theo Bongani Ndyalvane, Jejuan Plair, Gabi Rojas, Shaun Ross, Mechelle Tunstall, Sanetra Stewart, Blane E. Warrior II

Terrence Malick, chroniqueur van het innerlijk bewustzijn, zoekt het in ‘Voyage in Time: Life’s Journey’ letterlijk in hogere sferen. Hij richt zijn pijlen niet zozeer op de zieleroerselen van de mens, zoals dat altijd het geval bij hem is, maar legt planeet Aarde onder de loep. Van geboorte tot het onvermijdelijke einde. Het omvangrijke project, Malick werkte meer dan dertig jaar aan de film, brengt de opening van zijn ‘The Tree of Life’ (2011) in herinnering. Maar waar die film de geschiedenis van het bestaan gebruikte om de positie van de mens daarin af te tekenen, houdt de filmmaker het in ‘Voyage of Time’ bij een meer algemene, maar desalniettemin sfeervolle, uiteenzetting.

Om de film evenwel een persoonlijke invalshoek mee te geven, presenteert Malick de Aarde als gericht denkend personage, ontstaan uit de moeder der aller creaties. Een bewustzijn als het ware, die tot de toeschouwer komt via een voice-over van actrice Cate Blanchett, met teksten die zowel uitblinken in dichterlijkheid als zweverigheid. Ze bezingt haar metafysische moeder, haar Gaia, schepper van al het leven (en de dood). Het is een herkenbare Malick-benadering die hier echter niet helemaal goed uitpakt.

Door de Aarde nadrukkelijk als denkend wezen te presenteren, wordt het in zekere zin vermenselijkt. De planeet verliest zijn autonomie, doordat het in een culturele mal wordt gegoten. Voor natuurkundige en biologische wetten is geen plaats. De wereld om ons heen wordt niet meer dan een door de mens zelf bedachte constructie. Vier eeuwen na Galilei zet Malick de mens weer in het centrum van het bestaan. Een antieke gedachte, berustend in valse voortreffelijkheid.

Maar zo eendimensionaal gaat Malick natuurlijk niet te werk. Het uitgangspunt van ‘Voyage of Time’ is interessanter dan dat. Alles wat wij te weten zijn gekomen over het ontstaan en de ontwikkeling van de Aarde komt voort uit onze eigen fysieke en mentale ontwikkeling. De geschiedenis van de kosmos is ook een geschiedenis van het (menselijk) bewustzijn. Een bewustwording van het ontstaan en, zoals uit de titel blijkt, van het verloop van de tijd. Van de dingen die geweest zijn en die in de toekomst zullen zijn. Van het begin tot het einde.

Het doet denken aan Stanley Kubricks superieure ‘2001: A Space Odyssey’, die tot op zekere hoogte eenzelfde thematiek hanteert. Maar waar Malick het bewustzijn het woord laat voeren, laat Kubrick de totstandkoming van dat bewustzijn simpelweg zien. Hoe mooi ‘Voyage of Time’ ook is, en dat is de film wel degelijk, ten opzichte van Kubricks onvolprezen meesterwerk laat Malick hier toch wat steken vallen.

‘Voyage of Time: Life’s Journey’ is daardoor vooral een hypnotiserende achtbaan door de geschiedenis van de tijd. Een knappe film, vol prachtige beelden van de kosmos en, wellicht meer tot de verbeelding sprekend, Aards natuurgeweld. Inhoudelijk valt het allemaal toch een tikkeltje tegen.

Wouter Los

Waardering: 3

Bioscooprelease: 28 juni 2018
VOD-release: 25 september 2018
DVD-release: 25 september 2018