Vrij (2014)

Regie: Martijn de Jong | 50 minuten | drama | Acteurs: Mads Wittermans, Ysa Dekker, Laurien Riha, Astrid van Eck, Ian Blok

Voor haar spreekbeurt koos de tienjarige Mariska (Ysa Dekker) een bijzonder onderwerp. Niet het geijkte huisdier of milieuproblematiek komt aan bod, al wilde ze eigenlijk wel haar geliefde ratje meenemen voor de klas, maar ze houdt haar spreekbeurt over moordenaars. Om haar verhaal diepgang te geven, schrijft ze een échte moordenaar, Kevin (Mads Wittermans), een brief, met daarin een aantal vragen. De brief met antwoorden leest ze – in een hilarische, maar tegelijkertijd ongemakkelijke, scène voor. De antwoorden zijn natuurlijk doorspekt met woorden die je normaal gesproken niet voor een klas met naar dat soort woorden hunkerende scholieren uitspreekt, dus Mariska wordt door haar juf weggestuurd. Eenmaal thuis krijgt het arme kind ook al niet het begrip dat ze verdient, want moederlief is zich aan het opmaken voor een date met een nieuw vriendje.

Mariska’s thuissituatie wordt in één blik overzichtelijk gemaakt en het verrast daarom niet dat de ‘moordenaar’ en het meisje met elkaar blijven corresponderen. “Beste penvriend,” is de aanhef van Mariska’s tweede brief. Wanneer ze voor Kevin op een bandje allerlei geluiden opneemt én hem aanraadt hoe hij de door hem zo gemiste zee kan horen, zie je bijna letterlijk de muur van onwil en tegenzin bij hem afbrokkelen. De relatie tussen de twee wordt hechter en dat wordt voornamelijk vanuit Kevins gezichtspunt getoond. De gesprekken die ze per brief voeren worden visueel gemaakt doordat Mariska bij hem in de cel zit en ze met elkaar praten. In zijn ogen is ze nog altijd het tienjarig meisje, wiens foto in zijn cel hangt, ook als ze acht jaar later eindelijk voor het eerst kennismaken. Mariska is dan een mooie jonge vrouw (gespeeld door Laurien Riha) en dat is niet alleen voor Kevin even omschakelen… De band die de twee penvrienden ontwikkeld hebben gaat al snel en op natuurlijke wijze over in verliefdheid, maar die liefde consumeren valt niet mee in de gevangenis. Heeft de relatie tussen Kevin en Mariska wel toekomst?

Laura van Dijk schreef al eerder een scenario voor een geslaagde One Night Stand film, ‘Onder invloed’ (2013). Met haar zus Nova van Dijk als regisseur was ze eveneens verantwoordelijk voor het komische ‘Kattenkwaad’ (2010), dat zelfs de Nederlandse inzending voor de Oscar voor beste korte film was. Voor One Night Stand film ‘Vrij’ ging regisseur Martijn de Jong (met ‘Stand-by-me’ (2013) ook al een Oscarinzending op naam) met haar scenario aan de slag. Met slechts een handvol acteurs en beperkte locaties, behandelt ‘Vrij’ een aantal jaren in het leven van iemand die allesbehalve vrij is. Maar ook buiten de gevangenismuren kun je vastzitten, zo blijkt.

‘Vrij’ is een indringend drama over een onhaalbaar verlangen naar een gewoon leven. Wandelingen op het strand, zand tussen je tenen, je geliefde aan kunnen raken wanneer je het wilt, dat soort dingen. Zowel het gevoelsleven van Kevin als dat van Mariska wordt op een overtuigende manier vertolkt, maar vooral Mads Wittermans blinkt uit in zijn spel. Hij maakt van Kevin een gelaagd personage, voor wie het ondanks zijn schimmige verleden makkelijk is om compassie te voelen. De speelse, fantasievolle uitwerking van het serieuze scenario houdt de film goed in balans. ‘Vrij’ is een indrukwekkend visitekaartje van iedereen die aan deze film heeft meegewerkt.

Monica Meijer

‘Vrij’ is vrijdag 2 januari 2015 om 22:50 uur te zien op NPO2.